4-мавзу: галилей алмаштиришлари

Айтайлик, масалан гап Коинотнинг биз куз атишимиз мумкин бўлган сохасидаги юлдуз лари ва бошқа астраномик объектларнинг ҳаракати ҳакида бораётган бўлсин. У вақтда Ер қузғалмас деб қабул қилинган саноқ системаси (бундай системани биз ер системаси деб атаймиз) инерциал бўлмайди дейишимиз мумкин. Ҳақиқатдан ҳам бундай системада юлдуз лар осмон куррасида суткалик айланма ҳаракат қилади. Юлдуз ларгача бўлган масофалар жуда ҳам катта бўлганлигидан ерга қараб йўналган жуда катта марказга интилма тезланиш юзага келади. Шу билан бирга ҳар бир юлдуз бошқа осмон жисмларидан ҳаддан ташқари уз окда бўлганлиги сабабли улар деярли эркин ҳисобланади. Юлдуз ларнинг Ер саноқ системасидаги эркин ҳаракати тўғри чизиқ бўйича эмас балки айлана бўйича содир бўлади. Бу ҳаракат инерция қонунига бўйсунмайди. Шунинг учун Ер саноқ системаси инерциал бўлмайди.

• Айтайлик, масалан гап Коинотнинг биз куз атишимиз мумкин бўлган сохасидаги юлдуз лари ва бошқа астраномик объектларнинг ҳаракати ҳакида бораётган бўлсин. У вақтда Ер қузғалмас деб қабул қилинган саноқ системаси (бундай системани биз ер системаси деб атаймиз) инерциал бўлмайди дейишимиз мумкин. Ҳақиқатдан ҳам бундай системада юлдуз лар осмон куррасида суткалик айланма ҳаракат қилади. Юлдуз ларгача бўлган масофалар жуда ҳам катта бўлганлигидан ерга қараб йўналган жуда катта марказга интилма тезланиш юзага келади. Шу билан бирга ҳар бир юлдуз бошқа осмон жисмларидан ҳаддан ташқари уз окда бўлганлиги сабабли улар деярли эркин ҳисобланади. Юлдуз ларнинг Ер саноқ системасидаги эркин ҳаракати тўғри чизиқ бўйича эмас балки айлана бўйича содир бўлади. Бу ҳаракат инерция қонунига бўйсунмайди. Шунинг учун Ер саноқ системаси инерциал бўлмайди.

Коперник системаси бу ситема боши Қуёш марказида жойлашган координаталар системаси бўлиб, координата ўқ лари учта уз окда жойлашган ва битта Теки сликда ётмайдиган юлдуз ларга қараб йўналган тўғри чизиқ лардан иборат.

• Коперник системаси бу ситема боши Қуёш марказида жойлашган координаталар системаси бўлиб, координата ўқ лари учта уз окда жойлашган ва битта Теки сликда ётмайдиган юлдуз ларга қараб йўналган тўғри чизиқ лардан иборат.
• Коперник ситемасини агар юлдуз лар орасидаги масофа каралаётган системага нисбатан кичик бўлса, инерциал деб олишимиз мумкин.