4-mavzu. Bozor muvozanati, maksimal va minimal narxlar


-rasm. Talab chizig’ining 3.13-rasm.Taklif chizig’ining



Download 285,31 Kb.
bet2/3
Sana15.12.2022
Hajmi285,31 Kb.
#886387
1   2   3
Bog'liq
4-mavzu. Bozor muvozanati, maksimal va minimal narxlar

3.12-rasm. Talab chizig’ining 3.13-rasm.Taklif chizig’ining
siljishi. siljishi.
Agar taklif va talab chiziqlari bir vaqtning o’zida siljishsa, muvozanat narx va muvozanat miqdor larning o’zgarishi har xil bo’lishi mumkin.
Yuqorida keltirilgan bozor modeli statik bo’lib, u ma’lum vaqt oralig’ini oladi (masalan, u bir oyga, bir yilga teng bo’lishi mumkin). Bunday bozor modelida o’zgaruvchilar vaqtga bog’liq emas.
Modelda talab, taklif va narxlarning bog’liqliklarini vaqt o’zgarishi bilan bog’lasak, model dinamik modelga aylanadi. Faraz qilaylik, ma’lum vaqt oralig’ida (masalan, bu oraliq bir oy bo’lsin) bir birlik tovarning bozor narxi bo’lsin (ya’ni, tovar narxi bir oy ichida o’zgarmaydi). Tovarning bozor narxi muvozanat narxga teng bo’lishi ham, teng bo’lmasligi ham mumkin.
Agar biz vaqt oralig’ini qarasak, u holda qiymatlarni qabul qiladi. - narx traektoriyasini yoki dinamik model traektoriyasini beradi.
Bitta mahsulot uchun bozorning dinamik modelini qaraymiz.
Modelda talab chizig’ini va taklif chizig’i vaqt o’zgarishi bilan o’zgarmaydi deb faraz qilaylik. Talab funktsiyasi va taklif funktsiyasi narx ga bog’liq. Bu erda - oraliqdagi narx, - oldingi P - oraliqdagi narx. Talab funktsiyasi:

bu erda - o’zgarmas parametrlar.
Taklif funktsiyasi:

bu erda - o’zgarmas parametrlar.
Muvozanat narx quyidagi qaytariladigan bosqichlar bo’yicha aniqlanadi:
1. Talab va taklif chiziqlari grafigi chiziladi (gorizontal o’q bo’yicha narx qo’yiladi, vertikal o’q bo’yicha taklif va talab qilingan mahsulot miqdori );
2. Boshlang’ich vaqt oralig’i bo’yicha taklif miqdori , boshlang’ich narx ga ko’ra aniqlanadi, (boshlang’ich narx ) oldindan sotuvchi tomonidan beriladi;
3. oraliq uchun narx muvozanatlik shartidan aniqlanadi.


Narx ma’lum bo’lgani uchun, yuqoridagi tenglikdan aniqlanadi; uchun aniqlanganidan keyin yuqoridagi ikkinchi va uchinchi bosqichlar takrorlanib, aniqlanadi va hokazo. Hisob-kitoblarning to’xtash sharti bo’lib, bu shart barjarilsa, muvozanat narx ko’rinishida aniqlanadi.
Taqribiy baholash: Agar bo’lsa, deb qarash mumkin.
Misol. Quyidagi talab funktsiyasi berilgan bo’lsin:

Taklif funktsiyasi:

uchun boshlang’ich narx bo’lsin va bu narxda taklif miqdorini aniqlaymiz:

Muvozanatlik shartiga ko’ra ni aniqlaymiz.
dan ,
Endi hol uchun taklif miqdorini aniqlaymiz:

Muvozanatlik shartidan ni aniqlaymiz:
yoki
uchun taklif miqdori aniqlanadi;

Muvozanatlik shartidan ni aniqlaymiz.
, .
Keyingi hisob-kitoblarda
va , .
Agar aniqlik darajasini deb olsak, bo’lgani uchun muvozanat narx sifatida biz aniqlik bilan ni qabul qilishimiz mumkin.
Muvozanat narxni to’g’ridan-to’g’ri muvozanatlik sharti bo’yicha aniqlash ham mumkin:
deb
yoki , .
Muvozanat narx ga teng, muvozanat tovar miqdori
.
Umuman olganda bozorning dinamik modelida bozor narxi ning o’zgarishi uch xil variantga olib kelishi mumkin:
1. Vaqt o’tishi bilan bozor narxi ning muvozanat narxdan chetlanishi kamayib boradi;
2. Bozor narxi muvozanat narxdan uzoqlashib boradi;
3. Bozor narxi muvozanat narx atrofida tebranib turadi va bozor muvozanatiga hech vaqt erishilmaydi.

3.14-rasm. bo’lgan hol.


Agar taklif chizig’i S talab chizig’iga nisabat tikroq bo’lsa, birinchi hol yuz beradi. Agar taklif chizig’ining yotiqligi talab chizig’ining yotiqligiga nisbatan tikroq bo’lsa, birinchi hol amalga oshadi Uchinchi holatda talab va taklif chiziqlari yotiqligi bir xil bo’ladi (3.14-rasm):
Agar taklif chizig’i talab chizig’i ga nisbatan yotiqroq bo’lsa, ikkinchi variant yuz beradi (2.15-rasm) va uchinchi variantda taklif va talab chiziqlari yotiqligi bir xil bo’ladi:


3.15-rasm. bo’lgan hol.


To’g’ri chiziqli talab va taklif funktsiyalari:


uchun da bo’ladi, ya’ni muvozanat narxga bozor narxi yaqinlashadi agar quyidagi shart bajarilsa, ya’ni bo’lsa.
Bozorning dinamik modelida narxlar traektoriyasi o’rgimchak uyasi to’riga o’xshagani uchun ham bu model to’rsimon model deb nom olgan.
To’rsimon model sifatida birja bozorini (masalan, qimmatli qog’ozlar bozori, yoki valyuta bozorini) qarash mumkin.

Download 285,31 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish