4-mavzu: atrof muhitning inson salomatligiga ta’siri


Oziq-ovqat mahsulotlari va inson salomatligi



Download 130,5 Kb.
bet8/9
Sana06.02.2022
Hajmi130,5 Kb.
#433610
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
2. Oziq-ovqat mahsulotlari va inson salomatligi Go\'zal manzara —

Oziq-ovqat mahsulotlari va inson salomatligi
Oziq modda odam organizmining normal hayoti uchun juda zarur. Insonning sihat-salomatligi va ish qobiliyatining yuqori darajada saqlanishi, shuningdek, bolalarning o'sishi va rivojlanishi uchun ham sifatli oziq-ovqat mahsulotlari kerak. Chunki ularda organizmning hayotiy faoliyati uchun zarur bo'lgan oqsillar, yog'lar, uglevodlar, vitaminlar, mineral tuzlar mavjud.
O'z vaqtida to'yib sifatli ovqatlanmaslik yurak va tomir, oshqozon-ichak, shuningdek, modda almashinuvi bilan bog'liq kasalliklarning kelib chiqishiga sabab bo'ladi. Doimiy ravishda me'yoridan ortiq ovqatlanish esa, kishini qandli diabet va semirish xastaliklariga duchor qiladi.
Kishi o'z organizmiga har xil biologik ifloslantiruvchilar (kasal­lik chaqiruvchilar va parazitlar) kirib qolmasligi uchun ovqatlanish ta'sir ko'rsatishi ijtimoiy ahamiyat kasb etadi. Ma'lumki, taraqqiy etgan mamlakatlardagi yirik shaharlarda aholining joylashish tartibi shaxsiy daromad hajmi bilan belgilanadi. Aholining kam daromadli qatlami atrof-muhit ifloslanishi xatarli oqibatlaridan deyarli himoyalanmaydilar. Havosi ko’proq ifloslangan tumanlarda kam daromadli aholi yashaydi.
Atrof-muhit turli manbalar orqali ifloslanadi. Ulardan biri kislotali yomg'iridir. Hozirgi zamonning «ko'rinmas qotillari» — kislota yomg'irlari nafaqat atrof-muhitni ifloslaydi va ishdan chiqaradi, balki odamlarda turli xil xatarli kasalliklar keltirib chiqaradi. Ko’pgina olimlarning xulosalariga ko'ra, kislota yomg'irlarining yuzaga kelishining asosiy sababi — havoning zaharli chiqindilar bilan ifloslanishidir.
Sanoat korxonalari, issiqlik elektr stansiyalari, qozonxonalar, zavodlar havoga juda ko’p miqdorda oltingugurt ikki oksidi, azot kislotasi chiqaradi. Azot oksidi esa qorakuya, zaharli metallar qoldirgan izlar bilan birga suv bug'lariga aralashib reaksiyaga kirishadi hamda azot va oltingugurt eritmalarini hosil qiladi (ba'zan ular juda kuchli bo'ladi). Bulut bamisoli, shimg'ich kabi azot va oltingugurt oksidlarini, radioaktiv moddalarni, og'ir metallar zarralarini yutadi. Ular esa yomg'ir, qor va boshqa yog'inlar bilan yerga tushib, o'simlik va hayvonot olamini zaharlaydi, inshootlarni ishdan chiqaradi, suv va tuproqning aynishiga sabab bo'ladi. Bu salbiy hodisalar faqat ifloslantiruvchi manba joylashgan mamlakatlardagina emas, undan juda uzoqdagi o'lkalarda ham kechishi mumkin.
Havo oqimlari «sezilmas o'lim» manbayini katta fazolarga tarqatadi va ko’plab mamlakatlarning xalqlari «aybsiz aybdor» bo'lib qoladilar. Markaziy Yevropada oksidlanish tufayli o'n minglab gektar yerlar zarar ko'rgan. Sanoat taraqqiy etgan Yevropa mamlakatlarida geliy, kadmiy, rux, qo'rg'oshin zarralari uglerod oksidi, boshqa zaharli aralashmalar, shu jumladan, kanserogenlar (abset changi, benzopiren) havoga chiqariladi. Tadqiqotlar natijasi ko'rsatmoqdaki, havo qatlami, daryolar, ko'llar va tuproqning iflos­lanishi natijasida odamlar ko’pincha saraton (rak) kasaliga chalinadilar. Agar havo qatlami ifloslanishi ortib boraversa, xuddi ana shu tuman hududlarida o'pka raki bilan kasallangan kishilar soni ham proporsional ravishda ko’payadi. Zararli gazlar va kislota yomgcirlari oqibatida Germaniya, AQSH va boshqa mamlakatlar­dagi o'rmonlarning ma'lum qismi qurib qolganda va oziq-ovqat mahsulotlarni tayyorlashda sanitariya-gigiyenik qoidalariga amal qilishi, mahsulotlarni yaxshilab yuvishi yoki ularga termik ishlov berish lozim.
Hozirgi vaqtda yangi xatar — oziq-ovqat mahsulotlarning kimyoviy zararlanishi xavfi paydo bo'ldi. O'simliklar o'zida deyarli barcha zararli moddalarni to'plashga qodir. Shuning uchun yirik sanoat korxonalari va serqatnov yo'l yoqalarida yetishtiriladigan qishloq xo'jaligi mahsulotlarini iste'mol qilish xavfli sanaladi.
Fan-texnika inqilobi davrida tobora ko’proq inson, uning ijtimoiy-biologik tabiati, farovonligi masalasi tadqiqot manbayiga aylanib bormoqda. Farovonlikning eng muhim sharti ruhiy va jismoniy salomatlikdir. Bugungi kunda insonning salomatligi jamiyat taraqqiyotiga bog'liq ekani hammaga ravshandir. Butun jamiyatning ijtimoiy ishlab chiqarish — iqtisodiyot tuzilmasini ilmiy tashkil qilish, mehnat, dam olish sharoitlarini, ma'naviy va jismoniy tarbiya sharoitlarini vujudga keltirish, hayot tarzi madaniyatini rivojlantirish — bularning hammasi sog'liqni muhofazalash va mustahkamlashning sharti va garovidir.
Bu muammolarni hal etish esa tabiiy sharoit holati bilan belgilanadi. Bu yerda gap tabiatni shunchaki muhofazalash to'g'risida emas, balki inson va tabiat o'rtasidagi muvofiqlikni yanada takomillashtirish uchun qulay ijtimoiy, ekologik sharoitlar yaratish maqsadida tabiatni asrab-avaylash va rivojlantirish haqida bormoq­da. Tabiatni muhofaza qilishdan asosiy maqsad — inson va jamiyatni har tomonlama rivojlantirishdir.

Download 130,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish