4-Mavzu : Temir yo’l sisternalarining hajmi va o’lchamlari Reja : Temir yo’l orqali yuk tashish turlari Temir yo’l sisternalarining hajmlari

Rezervuardagi spirt miqdorini aniqlash bo‘yicha misol
Rezervuardagi spirtning o‘rtacha harorati –20°S, laboratoriyada tahlil uchun olingan spirt namunasining stakandagi harorati –12,5°S bo‘lganda, spirt o‘lchagich 87,2 bo‘linmaga cho‘kadi.
Suv-spirt eritmalarida spirt konsentratsiyasini aniqlashning (“Suv-spirt eritmalarida spirt miqdorini aniqlash jadvallari”, Moskva, 1979-yil nashridan foydalanish tavsiya etiladi) 87,2 foiz ustuni va –12,5°S satri kesishmasidagi qiymat, ya’ni eritmadagi spirtning konsentratsiyasi – 96,0 (foiz) aniqlanadi.
Suv-spirt eritmalarida spirt konsentratsiyasini aniqlashning bo‘yicha spirtning 96,0 foiz konsentratsiyasi ustuni va – 20°S harorat satri kesishmasidan ko‘paytiruvchi — 0,9999 topiladi.
Spirt rezervuarga 11500 mm sathda quyilgan. O‘lchov tasmasining uzunligiga mazkur Yo‘riqnomaning muvofiq uning harorati bilan bog‘liq tuzatish kiritiladi, ya’ni, spirtning harorati –20°S bo‘lganda, tasma uzunligining har bir metriga — 0,48 mm tuzatish kiritilishi kerak. Bunda mahsulot quyilishining haqiqiy balandligi quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
11500 – (11,5 x 0,48) = 11494,5 mm
Kalibrovka jadvalga ko‘ra, ushbu quyilish balandligiga 327077 dekalitrga teng hajm to‘g‘ri keladi. Rezervuar hajmi korpus haroratining o‘zgarishiga bog‘liq holda o‘zgarishi sababli mazkur Yo‘riqnomaning asosan tuzatishlar kiritiladi, ya’ni harorat –20°S bo‘lganda mazkur Yo‘riqnomaning 13-ilovasida keltirilgan jadvalga muvofiq tuzatish koeffitsiyenti 0,99856 ga teng. Bunda rezervuardagi spirtning haqiqiy hajmi quyidagini tashkil qiladi:
327077 x 0,99856 = 326606,1 dkl
O‘lchov bo‘yicha rezervuardagi suvsiz spirtning umumiy miqdori (dal) spirtning haqiqiy hajmini ko‘paytiruvchiga ko‘paytirish orqali aniqlanadi:
326606,1 dal x 0,9999 = 326573,35 dal.


Spirtning tabiiy yo‘qotishlarini hisoblash bo‘yicha misol
Yer usti rezervuarida 315000 dal spirt 10 yil saqlangan, bug‘lanish sathi yuzasi 283 m² ni tashkil etadi.
Spirtni mernikdan nasos yordamida rezervuarga quyish vaqtidagi tabiiy yo‘qotishlarini hisoblashda, mazkur Yo‘riqnomaning 10-ilovasida keltirilgan jadvalning muvofiq ko‘chirilgan spirt miqdorining 0,025 foizga teng bo‘lgan tabiiy yo‘qotish normasi olinadi va mazkur jarayonda yo‘qotishlar quyidagini tashkil etadi: