4-ma’ruza yorug‘lik o‘lchash asboblari Reja: Yoritilganlik

Porlanganlik

YOrug‘lik oqimini o‘tishi yoki qaytarilishi natijasida , yoritilayotgan yuzalarni (sirtlarni) ifodalash uchun porlanganlik tushunchasi qo‘llaniladi. Porlanganlik - nurlanayotgan siru yorug‘lik oqimini shu sirtning yuziga nisbatidir.

Elementar yuza |(dS₁)ni porlanganligi teng

Agar yuza chekli o‘lchamlarda bo‘lsa, unda yuzaning o‘rtacha porlanganligini olamiz

Porlanganlik yoritilayotgan yuza yorug‘lik oqimini yuzaki zichligini ifodalaydi. Birligi sifatida - 1lm/m2- qabul qilingan. Bu 1 lm yorug‘lik oqimini bir maromda nurlayotgan (bir[ tomonga) 1m2 tekis yuzaning porlanganligidir,

Agar yorug‘lik oqimini to‘liq o‘tkazib yuboradigan yoki qaytaradigan sirtlar bo‘lsa, unda porlanganlik miqdori yoritilganlikka teng bo‘ladi. Amalda hamma sirtlar ularga tushayotgan yorug‘lik oqimini yo qisman qaytaradi yoki qisman o‘tkazib yuboradi. SHuning uchun oqimning kaytarilgan qismi qaytarish koeffitsienti (r) bilan ifodalanadi, unda



Jismdan o‘tgan yorug‘lik oqimi esa o‘tkazish koeffitsienti bilan ifodalanadi, unda
Ravshanlik


Ravshanlik qurish sezgirligini bevosita aniqlovchi yagona kattalikdir. YOruklikni sezish darajasi turdagi yorug‘lik oqimining zichligiga (yoritilganlikka) bog‘liq bo‘ladi.



bu erda: dF_kor - ko‘z qorachig‘iga tushayotgan nurlanuvchi yuza (sirt)-ning yorug‘lik oqimi;

dS₂-dS₁ - sirt elementining to‘rchadagi tasvirining yuzi;

-ko‘z muhitida yorug‘lik oqimi singilishini hisobga oluvchi o‘tkazish koeffitsenti.



YUqoridagi ifodaga asosan


Unda

(moddiy burchaklar tengligidan) bo‘lgani uchun



bu erda: o‘zgarmas kattalik.

SHunday qilib yorug‘likni sezgirlik darajasini aniqlovchi turdagi yoritilganlik kattaligiga bog‘liq bo‘lib, bu ravshanlik deb ataladi.

Ravshanlik ma’lum yo‘nalishdagi yorug‘lik kuchini shu yo‘nalishga perpendikulyar bo‘lgan tekislikdagi nurlanuvchi sirt tasvirining yuzasiga nisbatidir.

¡lchamlari chekli bo‘lgan nurlanuvchi yuzalar uchun o‘rtacha ravshanlik tushunchasini kiritish mumkin:



Ravshanlikning birligi sifatida kandela taqsim metr kvadrat (kd/m²) olingan.