4-Ma’ruza mashg’uloti. Mavzu: Registrlar, Xotira va uning ishlash imkoniyatlari. Reja

operativ 
xotira 
(
RAM
—
 Random Access Memory, operativnoye zapominayuщyeye ustroystvo, 
OZU
) deb ataluvchi xotira turiga tushadi. Bu xotiraning oʻlchami dastur va 
oʻyinlarning ishlash tezligiga katta taʻsir koʻrsatadi. Bu xotira turi oʻzi nima?. Bu xotira 
turi vaqtinchalik axborotni oʻzida saqlaydi. Dastur yuklanganda dastlab operativ 
xotiraga yuklanadi va u yerdan ishga tushadi. Bundan kelib chiqadiki operativ 
xotiraning hajmi qancha katta boʻlsa, bir paytning oʻzida bir necha dasturlarni yuklab, 
ish olib borishingiz mumkin boʻladi (misol uchun ashula eshitib, oʻyin oʻynash 
mumkin). 
Biror dasturni ishga tushirib (dastlab operativ xotiraga yuklab), soʻng bu dasturdan 
chiqib ketib, yana shu dasturni ishga tushirsangiz, dastur yuklanishi biroz tezroq 
amalga oshiriladi. Chunki kompyuter dastlab operativ xotiraga murojaat qiladi, agar u 
yerda mavjud boʻlsa, oʻsha yerdan dasturni yuklaydi, aks holda dasturni izlashni 
boshlaydi. 
Hozirgi zamonaviy oʻyinlar operativ xotiraning katta boʻlishini talab qiladi. 
Agar operativ xotira talab darajasida boʻlmasa oʻyin oʻynash jarayoni sekinlashadi. 
Shu sababli diskda sotib olingan oʻyin talablarini bir koʻzdan kechirish lozim. Operativ 
xotira 2 ta asosiy xarakteristikaga ega va bu xotirani sotib olishda shu 
xarakteristikalarga qaraladi. Operativ xotira hajmi va shu xotira ishlaydigan chastota 
miqdori. Operativ xotira hajmi megabaytlarda oʻlchanadi(lekin koʻpchilik 
gegobaytlarga ham oʻtib ketishdi) 128, 256, 512, 1024, 2048…
Dastlab yuklangan dasturlar shu hajmda saqlanadi. Agar hajm toʻlib qolsa, 
birinchi yuklangan maʻlumotlar oʻchiriladi. Operativ xotira chastotasi ishlash tezligini 
aniqlab beradi. Chastota bu vaqt birligidagi jarayondir. Misol uchun, 600 megagers 
(MGS) chastotali operativ xotira 100MB maʻlumotni 10 sekunda yuklasa, 1000MGS 
li operativ xotira bu jarayonni 5 sekuntda amalga oshiradi. 
Operativ xotira koʻrinishi va plataga(materinskiy plata, motherboard) ulanishi 
boʻyicha bir necha turlarga boʻlinadi. Hozirgi zamon operativ xotiralar DDR1, DDR2, 
DDR3 turlarga boʻlinadi. Soni kattasi yangirogʻi hisoblanadi. DDR1 eskiroq 
hisoblanadi va bu turi hozirda kamdan kam foydalanuvchilarda mavjud boʻlib, kam 
boʻlgani sababli qimmatroqdir.Maksimal ishlash chastotasi 400 MGS gachadir.DDR2 
keng tarqalgan turi hisoblanadi. Maksimal chastotasi 800 MGS gacha.DDR3 
zamonaviy, yangi chiqgan operativ xotira turi hisoblanadi. Maksimal ishlash chastotasi 
1800 MGS gacha. 
Kompyuter xotirasida dasturlar va qayta ishlanayotgan maʻlumotlar saqlanadi. 
Xotiraning xar xil turlari va qurilmalari mavjud boʻlib, ularning asosiy xarakteristikasi 
axborot sigʻimi va tez ishlashidir. Shaxsiy kompyuterninig xamma xotiralari tashkil 
qilinishi xususiyatlariga va ishlatilishiga koʻra ichki va tashqi turlarga boʻlinadi.