№4 Маъруза Электр машиналар. Асинхрон машиналар. Ўзгармас ток машиналари. Электр машиналар

Синхрон машиналар

• Синхрон машиналар ҳам двигатель, ҳам генератор режимларида ишлаши мумкин. Бу машиналарнинг афзалликлари шундаки уларда барча жараёнлар синхрон (n1n2) тезликларда бўлиб ўтади, яъни роторнинг айланишлар сони статор магнит майдони айланишлар сонига тенг, яъни двигатель учун n1=n2=60/p боғлиқлик бажарилади (-таъминот тармоғи частотаси), ташқи айлантириш манбаи орқали айлантириладиган генератор учун чиқиш катталиги эса ишлаб чиқариладиган ЭЮКнинг =pn/60 (n- роторнинг айланиш тезлиги) частотаси хизмат қилади..
• Шундан келиб чиқиб, бундай машиналар синхрон машиналар дейилади.

Синхрон генераторнинг тузилиши

• Синхрон генератор барча электр машиналар каби статор ва ротордан иборат. Синхрон генераторларнинг бир неча турлари мавжуд. Улардан биринчисида яққол кўринадиган қутблари статорда, уч фазали чўлғамлари эса ротор ариқчаларига жойлаштирилади. У ҳолда статор электротехник пўлат пластиналардан йиғилади, қутбларга эса қўзғатиш чўлғами ўралади, у ўзгармас токдан таъминланади ва машинада доимий магнит оқимини ҳосил қилади

• A

• Z

• Y

• C

• B

• X

• N

• S

Синхрон генераторнинг ишлаш принципи

• Генераторнинг ишлаш принципи қуйидагича. Доимий магнит (ёки қўзғатиш чўлғами ҳосил қиладиган электромагнит) қутблари орасига уч фазали ғалтаклар тизими жойлаштирилади ва ташқи айлантириш манбаи ёрдамида айлантирилади. Ғалтаклар доимий магнит майдонида ҳаракатланганида уларда фазаси 2/3 га, яъни даврнинг 1/3 қисмига сурилган ЭЮК вужудга келади. Бу ЭЮК нинг частотаси =pn/60, бу ерда n=const бўлганида, частота ҳам fconst бўлади. Саноат частотасини f50 Гц олиш учун n3000 айл/мин тезликни ушлаб туриш керак бўлади.

Якори статорга жойлаштирилган синхрон генератор

• Қўзғалмас доимий магнит майдонида уч фазали чўлғамни айлантириш ёки бу майдонни қўзғалмас уч фазали чўлғамга нисбатан айлантириш принципиал фарқ қилмайди. Шунинг учун синхрон машинанинг иккинчи тузилиши мавжуд бўлиб, бунда уч фазали якорь чўлғами статор ариқчаларига жойлаштирилади, яъни статор асинхрон машинадаги каби бўлади, ротор эса қутблари яққол кўринадиган бўлади.

• ҚК

• S

• S

• N

• N