4-maliy mashg`ulot: Gapning ikkinchi darajali bo‘laklari

15-mashq. O’qing. Kelishik affikslari va ko’makchili so’zlar bilan kelgan to’ldiruvchilarni topib, o’zi bog’langan so’z bilan birga ko’chiring.
1. Otang, albatta, keladi, onang seni qidirib yuribdi, bugun-erta kelib qoladi, deb bolalar qalbida umid chirog’ini so’ndirmay yurgan hamshiralar, murabbiyalarni ko’rganda odam uchun faxrlanmay bo’ladimi! (H. Tojiboev.) 2. Gulnoz to’rttagina uzum g’ujumini piyolaga solib ezdi va choy qoshiqda buvi labiga tutdi. (H. G’.) 3. Urush haqida ham, tinchlik, arzonchilik haqida ham hech narsa demadi. (H. Nu’mon, A. SHorahmedov.) 4. “Aziz otamizning fikrini, yo’lini himoya qilmoq uchun, — dedi Sultonmurod bo’g’iq va hazin ovoz bilan, — qilichingizni mahkam tuting, bahodir!” (O.) 5. “O’zbekning o’z xalqiga qilgan xizmati uning paxtachilik rivojiga qo’shgan hissasi bilan o’lchanadi”, — deya o’z so’zini dabdaba bilan tugalladi Xalilov. (I. R.) 6. Men tinchlik haqida qo’shiq aytaman, Bulbul gul ishqida kuylaganiday. (U.)
16-mashq. O’qing, aniqlovchilarni topib, turini, qaysi so’z turkumi bilan ifodalanganini ayting. Sifatlovchilarni sifatlanmishlar bilan birga ko’chiring, sifatlovchi tagiga to’lqinli chnziq chizing.
1. CHoy ustida shiringina oilaviy suhbat boshlanib ketdi. (J.Ikro’liy.) 2. Yangi klub. Katta zalda o’tgan kuni bo’ldi bal. (Q. H.) 3. Ming bir xil davo bor totli qimizda. (Mirm.) 4. CHang-to’zon bilan qoplangan osmonda mayda-mayda yulduzlar g’ira-shira miltirardi. (N. Biryukov.) 5. Boychechaklarning xushbo’y, sezilar-sezilmas hidini nayning yoqimli hidi bilan uchirib keldi. (I. R.) 6. Bir qarashdayoq uning zehnli, udli-shudli ekanligini bilib oldim. (SH. Siddiqiy.) 7. Uning na mol-davlatga, na shon-shavkatga ishtiyoqi bor. (K. Moiseeva.) 8. Qizning onasi muallima, otasi xizmatchi edi. (I. R.)
17- mashq. O’qing. Hollarni topib, so’rog’i, ifodalanishi va ma’no munosabatini ayting.
O’shanda ertasiga u dadasining o’rtog’iga konni ko’rsatadigan bo’ldi. Quyoshli kuz ertasi juda chiroyli edi. Yo’l bo’yidagi qayrag’ochlarning shapaloqdek-shapaloqdek qizg’ish barglari oyoq ostida shitirlaydi, ko’lmak suvlar jimirlaydi. Tog’ shabadasi Shodasoyning sovuq shovqinini daralarga taratmoqda, uzoqda qorli cho’qqilar quyoshga o’chakishgandek yilt-yilt charaqlaydi, kungay yonbag’irlarda saf tortgan archalar qorayib ko’rinadi. So’qmoq yo’l qadam sayin yuqoriga o’rlab boradi, pastda eski SHodasoy qishlog’i sarg’ish daraxtlarga burkanib yotibdi, sal berida unga tutashib ketgan kon shaharchasining tunuka to’llari. Konchilar smenadan chiqqandan keyin uyga qaytadigan yo’lni zap manzarali joylardan solishibdi-da! Kela-kelguncha hordig’i ham chiqib ketsa kerak.(As.M.)
3-ilova
4.Mustaqil ishlarni tekshirish; Talabalarning uyda mustaqil tarzda turli badiiy asarlardan olib kelgan mavzuga oid gaplari tahlil qilinadi. Javoblarning to’g’riligi talabalar tomonidan kuzatilib, tegishli o’rinlarda tuzatishlar kiritilib boriladi.