4-Маьруза: Молиявий ҳисобот. Бошқарув ҳисобини ташкил этиш. Бюджетлаштириш ва харажатларни назорат қилиш

12.3.Ишлаб чиқарилган маҳсулотлар бўйича таннархга қўшиладиган харажатларни умумлаштириш ва уларни тақсимлаш.


Хўжалик субъектларининг ишлаб чиқариш жараёнида содир бўладиган ҳар бир муомаланинг бухгалтерия ҳисобини юритишда қуйидаги счётлар гуруҳидан фойдаланилади:

• 
  2010-«Асосий ишлаб чиқариш»;
  
• 
  2310-«Ёрдамчи ишлаб чиқариш»;
  
• 
  2510-«Умумишлаб чиқариш»;
  
• 
  2610-«Ишлаб чиқаришдаги брак»;
  
• 
  3110-«Олдиндан тўланган ижара ҳақи»;
  
• 
  3120-«Олдиндан тўланган хизмат ҳақи»;
  
• 
  3190-«Бошқа бўнак харажатлари»;
  
• 
  8910-«Келгуси харажатлар ва тўловлар резерви».
  

Ишлаб чиқариш харажатларини элементлари ва калькуляция моддалари бўйича ҳисоб юритишни таъминлаш мақсадида асосий ишлаб чиқаришнинг барча харажатлари 2010-«Асосий ишлаб чиқариш» счётида тайёрланаётган маҳсулот турлари бўйича гуруҳланади.
2010-«Асосий ишлаб чиқариш» счётидан харажатларни ҳисобга олишда қуйидаги корхона ва ташкилотлар фойдаланади:

• 
  маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича саноат ва қишлоқ хўжалиги корхоналари;
  
• 
  қурилиш-монтаж, геология-қидирув ишларини бажариш бўйича пудрат, геология ва лойиҳа қидирув ташкилотлари;
  
• 
  хизматлар кўрсатиш бўйича транспорт ва алоқа корхоналари;
  
• 
  илмий-тадқиқот ва конструкторлик ишларини бажариш бўйича илмий-тадқиқот корхоналари;
  
• 
  автомобиль йўлларини асраш ва таъмирлаш бўйича йўл хўжаликлари.
  

Ушбу счётнинг дебетида маҳсулотлар ишлаб чиқариш, ишлар бажариш ва хизматлар кўрсатиш билан бевосита боғлиқ бўлган тўғри харажатлар, шунингдек, ёрдамчи ишлаб чиқариш харажатлари, бракдан кўрилган йўқотишлар ва асосий ишлаб чиқаришни бошқариш ва хизмат кўрсатиш билан боғлиқ бўлган эгри харажатлар акс эттирилади.
2010-«Асосий ишлаб чиқариш» счётининг кредитида ишлаб чиқарилган тайёр маҳсулот, бажарилган иш ва кўрсатилган хизматларнинг ҳақиқий таннархи суммаси акс эттирилади.