4-amaliy mashg’ulot. Tta da paxtani titilganlik darajasini, chiqindilar miqdorini va tozalash samarasini aniqlash Ishning maqsadi

 
Paxta tolasini hajmiy og‘irligi bo‘yicha titilganlik darajasini aniqlash 
 
Titilganlik parametri. 
Mahsulotni titilganligini baholashda bo‘lakchaning 
o‘rtacha og‘irligi va zichligi (hajmi ) hisobga olinadi. 
Bo‘lakchalarni o‘rtacha og‘irligini aniqlash uchun titilgan tolalar massasidan 
namuna olib tortiladi va sanaladi. Namuna massasi bo‘lakchalar soniga bo‘lingach bitta 
bo‘lakchaning o‘rtacha og‘irligi ma’lum bo‘ladi. Hajm bo‘yicha titilganlikni baholashda 
diametri 0,4 m, balandligi 0,35 m silindrsimon idishga tekshirilayotgan mahsulot solinib, 
qopqog‘i ustiga 0,1 kg yuk qo‘yiladi. 1 minut vaqt o‘tgach hajmi o‘lchanadi. Namuna 
og‘irligi hajmga bo‘linib titilganlik aniqlanadi. 
Titilganlik darajasi hajmiy og‘irlik bo‘yicha aniqlash uchun bochkadan 
foydalaniladi. 
H- bochkachani balandligi;
 
D- bochkachani diametri; 
1.17-rasm. Paxta tolasini 
titilganlik darajasini aniqlash uchun 
ishlatiladigan bochkacha
Bochkachada titilgan paxta tolasi bilan to‘ldiriladi. Ustiga teshikchalari bor qopqoq 
yopiladi. Uning beshta har xil joyiga 100 g. Toshlar shunday qo‘yiladiki, 1m
3
tolaga 100N 
kuch to‘g‘ri kelsin (1.17-rasm). Paxta tolasi zichlangach, uni hajmi va hajmiy massasi 
aniqlanadi. Bochkachani hajmi aniqlab olinadi:
𝑉 = 𝜋𝑅
2
𝐻
(1.24) 
Bo‘sh bochkacha torozida tortilib, massasi aniqlanib olinadi. Bochkachaga paxta 
tolasi solingach uning hajmiy og‘irligi aniqlanadi. 
Misol:
H=35 sm, D=40 sm bo‘lsa, 
H
R



2


=
43960
35
20
14
,
3
2



sm
3
Bo‘sh bochka og‘irligi - 2,135 kg. 
Paxta tolasi solingan bochkacha og‘irligi-2,465 kg. 
Bochkadagi paxta tolasi massasi 2,465-2,635=0,330 kg. 
Bochkaning bo‘sh qismining balandligi 16 sm bo‘lsa hajmi. 
3
2
2
20096
16
20
14
,
3
см
H
R









Bochkani paxta bo‘lakchalari bo‘lgan qismi. 
43960-20096 = 23864 sm
3
Paxta tolasini hajmiy og‘irligi
23864
330
=0,014 g/m
3
yoki 14 kg /m
3