4. Adabiy til va uning xususiyatlari

4. Impakt factor tushunchasi
Наукометрик кўрсаткичлар – муайян муаллифлар, шунингдек турли илмий марказларнинг нашрларини фаоллик индексини аниқлайди. Мақоланинг ёки нашрнинг кўрсаткичи асосан илмий журналнинг кўрсаткичига боғлиқ. Наукометрик кўрсаткичлар муаллифлар ва илмий – тадқиқот марказларининг
истиқболли ишларини ҳисоблаш ва баҳолаш орқали уларни рейтингини в ўрнини турли параметрлар асосида аниқлаб беради.
Импакт-фактор
Импакт-фактор (ИФ) — журналнинг илмий,даражасини ва ундаги нашр этилган мақолалар сифатини баҳоловчи сонли кўрсаткич.
1960 йилдан бошлаб Илмий ахборотлар институтида (Institute for Scientific Information, ISI) ҳар йили ҳисоблаб борилган, 1992 йил Thomson(Thomson Scientific) коорпорацияси ишга тушгандан сўнг
«Journal Citation Report» журналида нашр этиб борилган.
Ҳисоблаш методикаси — ИФ ҳисоблаш 3 йилги даврга асосланади.
Афзаллиги — ИФ бир-бирига яқин соҳаларда ўтказилган илмий тадиқиқотлар даражасини таққослаш учун ишлатиладиган муҳим мезонлардан биридир.
- кенг қамровли: 60 та давлатнинг 8400 дан ортиқ журнали индексланади;
- натижалар очиқ ва оммавий;
- тушуниш ва ишлатиш осон;
- юқори ИФли журналлар одатда синчковлик билан кўриб чиқилади.
Камчилиги — ИФ кўпинча баҳолашга нисбатан ишончсизлик келтириб чиқаради, кумулятивный эффект (юқори ИФ га эга журналлар нисбатан машҳур)
- иқтибослар сони тадқиқотлар сифатини ак эттирмайди;
- иқтибосларни ҳисоблаш оралиғи жуда ҳам қисқа;
- тадқиқот соҳасига боғлиқлиги (тиббиёт журналларининг ИФ математиканикига нисбатан


5. Xirsh indeksi
Хирш индекси (h-индекс) — нашрлар сони ва ушбу нашрларга иқтибослар сонига асосланган ҳолда олим, олимлар гуруҳи, илмий ташкилот ва умуман мамлакат миқёсидаги самарадорликни аниқловчи миқдорий кўрсаткич. 2005 йил аргентина-америка физиги Хорхе Хирш томонидан Сан-Диегонинг Калифорния университетида ишлаб чиқилган. Агар олимнинг Np та мақоласидан h тасининг ҳар бирига камида h та иқтибос келтирилган бўлса, ҳамда қолган (Np — h) мақоласига h дан кўп бўлмаган иқтибос келтирилган бўлса ушбу олимнинг индекси h га тенг бўлади.
Бошқача қилиб айтганда, агар олим h та мақола чоп этган ва ҳар бир мақоласига камида h та иқтибос
келтирилган бўлса, унинг индекси h га тенг.
Афзаллиги — илмий самарадорликни баҳолашнинг нашрлар ва иқтибосларнинг умумий сони каби одди ҳисоблашдан кўра бирмунча адекват кўриниши.
Хирш: физикада(АҚШ да) h-индекс = 10-12, йирик университетларда доимий иш жойини яратганларни;
15-20 даражаси эса Америка жамиятининг аъзоларига мос келади; 45 ва ундан юқори индекс АҚШнинг Миллий фанлар академиясининг аъзоларига тўғри келади.
Камчилиги — баъзан h-индекс тадқиқотчиннг даражасини нотўғри баҳолайди. Масалан,олимнинг қисқа муддатли фаолияти унинг ишини қийматини тушириб юборади (Эвариста Галуанинг h-индекси 4 га тенг ва шундайлигича қолган

6. ORCID tizimi imkoniyatlari va unda profil yaratish