4- mavzu: Fors tilida arab satr usti va osti belgilarini tushuntirish: hamza alomati

---

 
4- Mavzu:Fors tilida arab satr usti va osti belgilarini tushuntirish: hamza alomati. 
., 
 
ء؛هزمه 
ҳамза форс тилида асосан араб тилидан кирган сӯзларда ва 
қисман форс сӯзларида учрайди. 
Ҳамза аломатларнинг ғайриасосий турларига кириб ,”ъ” товушини 
билдиради. Ҳамза аломати турли ҳолларда намоён бӯлади. 
1.Агар ҳамза аломатидан олдин забар
َ аломати келса ,унда “у”алиф 
устига қӯйилади. 
خیرآت таърих 
یوآم
маъво 
نیمآت 
таъмин 
2.Ҳамза аломатидан олдин пиш َ аломати келса унда ҳамза 
“вов”устига қӯйилади. 
لاوس суол 
دبوم моъбад 
3.Ҳамза аломатидан олдин зир ё сокин аломати келса, ҳамза “ё”
ҳарфининг устига қӯйилади. 
سیر рэъис 
یاون Навоъи 
4.Баъзи арабча сӯзларининг охирида ҳамза аломати танҳо ӯзи ёзилади 
ва “ъ” товушини ифода этади: 
ءلاما эмлоъ 
ءاشنا эншоъ 
ءادتبا эбтэдоъ 
Ҳамза чӯзиқ и товушини чӯзиқ о ёки у товушидан ажратиш учун 
ёзилади ва пауза ҳосил қилиш кераклигини ишора қилади. 
Ёзувда ҳамза и унлиси олдидан бир тиш ء орттирилибунинг устига 
қӯйилади.Ҳамзани транскрипцияда ،белгиси билан ишора қилади. 
نیباپ по-ин 
زیباپ по-из 
Хамза аниқланмиш э (ҳойэ ғайрэ малфуз)билан тугаган бӯлса изофа 
ҳамза орқали ифода этилади. Масалан: 
هایس ۀتخت тахтэ-йэ сиёҳ 
نشور ۀناخ хонэ-йэ рӯушан 

---

3.Ҳозирги замон негизи чӯзиқ о ё ки и унлиси билан тугаган феълга 
чӯзиқ и унлиси билан бошланувчи шах сон қӯшимчаси қӯшилса,икки унли 
орасида ҳамза белгиси қӯйилади.Масалан: 
میبایم мио -
им  келамиз 
دیبایم 
мио -ид келасиз
یبایم мио -
и келасан 
دیبامرفب бэфармойид буюринг 
4.Чӯзиқ унли билан тугаган сӯзга бир ی и ҳарфи қӯшилган пайтда, 
доим ی и олдидан ҳамза белгиси йӯйиб ёзилади.Масалан: 
اون наво куй, наво اون
ی
ی
навои  Навоий 
ادص сэдо товуш, овоз ادص
ی
ی
сэдои садоий 
 
1-топшириқ: Матннинг сӯзларнинг транскрипциясини ёзииг: 
تمکح 
هکنا یکی دندرک هدیافیب یعس و دندرب هدوهیب جنر یسک ود
ملع هکنا رگید و دروخن و تخودنا لام
آ
لمع و تخوم
درکن
.
 
ﺥّروم 
му’аррих(у
н) 
نادخیرات 
торихдон 
Tarixchi 
Историк 
Historian 
ﻰﻓارﻐﺟ 
jуғрофийй(
ун) 
نادیﻓارﻐﺟ 
жöғрофидо
н 
Geograf 
Географ 
Geographer 

---

 
 
 
ﺡلاف 
фалла:ĥ(ун) 
ییاتسور 
рустойи 
Dehqon 
Крестьянин 
Peasant