4- §. Hayotning hujayraviy shakllari

Mendel qonunlari tahlili.

Irsiyat qonunlarini tahlil qilishni Mendel monoduragay chatishtirishdan — irsiy jihatdan bir juft belgisi bilan farq qiladigan ota­ona organizmlarni chatishtirishdan boshladi.

• Irsiyat qonunlarini tahlil qilishni Mendel monoduragay chatishtirishdan — irsiy jihatdan bir juft belgisi bilan farq qiladigan ota­ona organizmlarni chatishtirishdan boshladi.

Doni sariq va yashil no‘xat o‘simliklari chatishtirilsa, shu chatishtirish natijasida olinadigan birinchi avlod duragaylarning hammasida doni sariq bo‘ladi. Qarama­qarshi belgi (donlarning yashilligi) go‘yo yo‘qolib ketadi. Shuningdek, doni silliq va burishgan o‘simliklar o‘zaro chatishtirilganda birinchi avlod (F1) silliq donli bo‘lgan, qizil va oq gulli no‘xatlarni o‘zaro chatishtirilganda F1 (birinchi bo‘g‘in) qizil gulli bo‘lgan. Mendelning birinchi avlod duragaylarining bir xilligi mana shunday namoyon bo‘ladi. Donlarning sariq rangidan iborat belgi (yashil rang) yuzaga chiqishiga go‘yo yo‘l qo‘ymaydi va F1 duragaylarning hammasi sariq (bir xil) bo‘lib qoladi. Belgining ustun turishi dominantlik, ustun turadigan belgi dominantbelgi deb ataladi. Mendelning birinchi qonuni —dominantlik qonuni yoki birinchi bo‘g‘inda bir xillilik qonuni deb ataladi.

• Doni sariq va yashil no‘xat o‘simliklari chatishtirilsa, shu chatishtirish natijasida olinadigan birinchi avlod duragaylarning hammasida doni sariq bo‘ladi. Qarama­qarshi belgi (donlarning yashilligi) go‘yo yo‘qolib ketadi. Shuningdek, doni silliq va burishgan o‘simliklar o‘zaro chatishtirilganda birinchi avlod (F1) silliq donli bo‘lgan, qizil va oq gulli no‘xatlarni o‘zaro chatishtirilganda F1 (birinchi bo‘g‘in) qizil gulli bo‘lgan. Mendelning birinchi avlod duragaylarining bir xilligi mana shunday namoyon bo‘ladi. Donlarning sariq rangidan iborat belgi (yashil rang) yuzaga chiqishiga go‘yo yo‘l qo‘ymaydi va F1 duragaylarning hammasi sariq (bir xil) bo‘lib qoladi. Belgining ustun turishi dominantlik, ustun turadigan belgi dominantbelgi deb ataladi. Mendelning birinchi qonuni —dominantlik qonuni yoki birinchi bo‘g‘inda bir xillilik qonuni deb ataladi.