Ҳеч ким ва ҳеч қачон ўзига шикаст етказишни истамайди. Агар бирор киши яраланса, демак бу ерда фириб йўқ. Агар ёлғон шунчалик рост туюлсаки, ҳақиқат ёлғон кўринса, унда ҳийла амалга ошибди. Бундай ҳолатда бола каби алданган душманнинг кучсизлигидан фойдаланиб қол. “36 стратагема”дан
Изоҳ: Жосуснинг вазифаси душман қароргоҳида шубҳа уруғини сепмоқдан иборат. Қайтариб юборилган жосус – бу ўз қароргоҳидаги одамларга нисбатан рақиб гумонини тасдиқлайдиган кишидир. “Ўзига шикаст етказиш” стратагемасининг моҳияти душман лагерига жосусни юбориш мақсадида ўз қароргоҳида жанжал уюштиришдан иборат.
Душман қароргоҳига мен билан адоватда бўлган одамни ўзимга қарши яширин ёки очиқ иттифоқ тузиш таклифи билан юбориш “ўзига шикаст етказиш” стратагемаси ҳисобланади.
1-ҳикоят. “Баҳорлар ва Кузлар” даврида Цзин подшолиги ҳукмдори унча катта бўлмаган Ху ўлкасига ҳужум қилишни режалаштиради. У ўз қизини Ху ҳукмдорига хотинликка беради, сўнг эса ўз маслаҳатчиларига шундай дейди: “Мен уруш бошламоқчиман. Кимга ҳужум қилсам экан?”. “Ху вилоятига”, - деб жавоб беради Гуан Циси номли амалдор.
Ҳукмдор бундай маслаҳатдан ғазабланади. “Ху энди бизга қариндош давлат. Қандай қилиб унга уруш очамиз?!” – ғазабдан бақиради у ва ўша заҳотиёқ Гуан Цисини қатл этишни буюради.
Бу воқеа ҳақида эшитган Ху ҳукмдори Ци подшосини ишончли иттифоқчиси деб ўйлайди ва Цзиндаги ҳарбий тайёргарликларга эътибор бермай қўяди. Кўп ўтмай Цзин подшоси Ху подшолигига бостириб киради ва тўсатдан уюштирилган ҳужум туфайли осонгина ғалабага эришди.
Ушбу воқеа Сун Цзининг асарида ўлим жосуслари деб аталадиган жосуслардан “ўзига шикаст етказиш” стратагемасида фойдаланилишига мисол бўлиб хизмат қилиши ҳам мумкин. XIX аср ўрталарида Хитой саройида яратилган “Жосуслик китоби” асарида Цзин ҳукмдори жуда шафқатсизлик билан йўл тутганлиги ва бундай мақсадлар учун ўлимга маҳкум этилган жиноятчига амалдор кийимини кийдириб, ундан фойдаланиш маслаҳат берилади.
2-ҳикоят. Уч подшолик даврининг бошида Цао Цао бутун Шимолий Хитойни ўз тасарруфига киритиб, Жанубий Хитойга У подшолигини забт этиш мақсадида катта юриш қилишни режалаштиради. Юриш муваффақиятини таъминлаш учун у улкан флот қуради. Бу кемалар жангчиларни Янцзи дарёси орқали мўлжалланган манзилга тезда етказишга қодир эди.
У подшолиги саркардаси Чжоу Ю Цао Цао флотига қарши турадиган кучга эга эмас эди. Шунда у ўз ёрдамчиси Хуан Гайни чақиради ва унга шундай дейди:
- Мен Цао Цао томонга ўтиб, душманни яксон қиладиган кишини қидираяпман. Бундай одам Цао Цаони ўзининг самимийлигига ишонтириши учун ҳар қандай азобга тайёр туриши зарур.
- Мен Сун оиласи (яъни У ҳукмдорлари) марҳаматидан узоқ вақт мобайнида кўп фойдаланганман ва уларнинг эсон-омонлиги учун ҳар қандай азобга чидашга тайёрман, -деб жавоб беради Хуан Гай.
- Сизнинг садоқатингиз албатта мукофотланади! – деб ваъда беради садоқатли хизматкорига Чжоу Ю.
Эртаси куни тонгда Чжоу Ю ҳарбий кенгаш чақиради ва эълон қилади:
- Цао Цао флоти бир миллион кишига эга ва биз уларга бас кела олмаймиз. Ҳаммаларингиз уч ойлик озиқ-овқат захираларини ғамлашингизни сўрайман. Биз ҳужумдан ҳимояланамиз.
- Агар биз фақат ҳимоялансак, ҳеч қачон Цао Цао флотини енголмаймиз. Агар зудлик билан ҳал қилувчи жангга киришолмасак, дарҳол чекинганимиз яхшироқ, - дейди Хуан Гай.
Бундай сўзларни эшитиб, Чжоу Ю ғазабдан титрайди ва бақиради:
- Менга душман флотини ушлаб туриш буюрилган! Кимки чекиниш ҳақида гапирса, ўлимга лойиқ!
Бироқ Чжоу Ю лашкарбошилар илтимосига кўра ўлим жазосини юз дарра калтакка билан алмаштирди. Эллик дарра калтак зарбидан сўнг Хуан Гайнинг елкаси моматалоқ бўлди ва у ҳушидан кетди. Чжоу Ю ўз лашкарбошиларининг яна ялиниб-ёлворишларидан сўнг, жазони тўхтатди.
Хуан Гайни ўз чодирига олиб боришди, у ердан туришга мадори бўлмагани учун Цао Цаога яширинча чопар юбориб, қуйидаги гапни етказди:
- Мен сизнинг саховатли эканлигингизни ҳамда бошқарув ва урушда моҳир бўлган ходимларингизни адолат билан мукофотлашингизни биламан. Шунинг учун ўз одамларимни сизнинг ихтиёрингизга топширишга тайёрман.
Цао Цао “ўзига шикаст етказиш” стратагемасидан хабардор бўлгани учун чопарнинг сўзларига ишонишга шошилмасди.
- Ахир сизнинг хўжайинингиз таклифида учрашувимиз вақти ва жойи ҳақида айтилмабди. Қандай қилиб бу режани амалга ошириш мумкин? – деди эҳтиёткор Цао Цао.
- Наҳот билмасангиз, ахир бундай таклиф билан жўнатилган чопар бу ҳакда билиши мумкин эмас, акс ҳолда режа барбод бўлиши мумкин, - деб жавоб берди Хуан Гайнинг элчиси.
Охир-оқибатда Цао Цао ҳақиқатдан ҳам Хуан Гай қулай вазият туғилганда ўзига қўшилмоқчи деган хулосага келди. У Хуан Гайга ўзининг олдиндаги кемасига шартли белги сифатида яшил чодир ўрнатиб қўйишни буюрди. Шундай қилиб, Хуан Гайнинг садоқати Чжоу Ю режасининг биринчи қисмини муваффақият билан амалга оширишга имкон берди.
