32 Кодиров Равшан doc

 
1.2. Ташқи муҳитга талаби 
Ўсимликнинг 
ташки 
омилларга 
муносибати 
–унинг 
биологик 
хусусиятининг бир қисми. Ўсимликка таъсир кўрсатувчи ташқи омилларга: 
иссиклик, ёруғлик, намлик,тупроқ муҳити ва озика моддалари билан 
таъминланиш даражаси киради.
Тупроқка талаби. Буғдойнинг тупроқга бўлган талаби жуда юқори.
Тупроқ унумдор, кўп миқдорда озиқ унсурларга эга бўлиши керак. Кузги 
буғдой органик моддаларга бой бўлган қумоқ ва соз тупроқли унумдор ерларда 
яхши ўсади.
Нейтрал тупроқ мухити рН-6. 0-7. 5 га тенг бўлган шароит кўзги буғдой 
учун энг қулай ҳисобланади. Нордон ва ишқорли муҳитларда ўсимлик яхши 
ўсмайди. Республикамизда тоғ олди минтақаларида жойлашган , йиллик ёғин 
миқдори 300-400 мм бўлган тўқ тусли ва типик бўз тупроқлар, дарё 
соҳилларидаги ўтлоқи ва ўтлоқи бўз тупроқлар, шунингдек эскитдан суғорилиб 
келинадиган шўрланмаган оч тусли бўз тупроқлар кўзги буғдой етиштириш 
учун қулай бўлиб ,бу ерларда юқори агротехника қўлланилганда мўл ҳосил 
етиштирилади.
Намликка талаби- Буғдой намликни яхши кўрувчи ўсимлик. Унинг 
униб чиқиши ва бўкиши учун ҳар ҳил миқдорда сув талаб қилинади.

---

11 
Маълумки уруғнинг униб чикиши учун ўз вазнига нисбатан 45-55,0% Ўсимлик 
ривожланишининг бошланишида яъни илдиз тизими шаклланаётган бир пайтда 
тупроқни яхши намлаш талаб қилинади. Кўзги буғдойдан юқори ва сифатли 
ҳосил етиштириш учун тупроқнинг намлиги ўсимлик илдизи кенг таркалган 60 
см катламида ДНС га нисбатан 70-75 % булиши лозим. Бу экиннинг 
транспирация коэффициенти 400-500 га тенг.
Озуқа унсурларига бўлган талаби- Буғдой озуқа унсурларига жуда катта 
талабчан. Ҳосилдорлик қанча юқори бўлса, шунчалик озиқ моддалар кўп талаб 
қилинади. Буғдой эқиладиган асосий минтақаларда 1ц дон ва шунга мос 
равишда сомон ҳосили учун 2,5-3,5 кг азот, 0,9-1,2 кг фосфор, 2-3 кг калий сарф 
қилинади.