3 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

УХК, 1ХК РУСУМЛИ ЧИГИТЛИ ПАХТАНИ МАЙДА ВА ЙИРИК ИФЛОСЛИКЛАРДАН 
ТОЗАЛОВЧИЛАРДА ЯНГИ КОНСТРУКЦИЯДАГИ ТАЪМИНЛАГИЧНИНГ 
САМАРАДОРЛИГИНИ ТАЖРИБАВИЙ АНИҚЛАШ 
О.Я.Холмуродов
1
,
 
Х.Б.Рахмонов
2
, М.М.Очилов
3 
1
Жиззах Политехника институти “Табиий толалар ва матога ишлов бериш” 
кафедраси ассистенти 
2
Жиззах Политехника институти “Табиий толалар ва матога ишлов бериш” 
кафедраси 342-19 гуруҳи талабаси 
3
Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти «Табиий толаларни дастлабки ишлаш 
технологияси» кафедраси т.ф.ф.д. PhD 
Маълумки чигитли-пахтани майда ифлосликлардан тозалашда УХК, 1ХК русумли чигитли 
пахтани майда ва йирик ифлосликлардан тозаловчи машиналардан кенг кўламда фойдаланилиб 
келинмоқда. Унда чигитли пахтани титкиланиш даражаси ва бир меъёрда узатилиши ҳам катта 
аҳамиятга эга. Бугунги кунда ишлаб чиқаришда кенг қўлланилаётган УХК, 1ХК русумли чигитли 
пахтани майда ва йирик ифлосликлардан тозаловчи машиналари киради. Ушбу машиналарнинг 
қўлланилишида шу нарса маълум бўлдики, уларда майда ва йирик ифлосликларни тозалаш 
жараёнида ифлосликларнинг тўлиқ чиқиб кетмаслиги бу эса технологик жараёнларнинг янада 
ортишига сабаб бўлади. Технологик жараёнларнинг ортиши ўз навбатида толаларнинг механик 
шикастланиш даражасини ошишига олиб келмоқда. Ўз-ўзидан шундай хулоса қилиш мумкинки, 
пахта хомашёсининг бўлакчаларга бўлиниши тозалаш самарадорлигига ўз таъсирини кўрсатади. 
Пахта хом-ашёсини таъминлагичлардан қозиқли барабанларга узатиш самарасини 
баҳолашда пахта бўлакчаларига бўлинишининг асосий кўрсаткичларидан бири ҳисобланиб ва 
тозалаш жараёнига ўз таъсирини кўрсатади.
Янги конструкциядаги таъминлагич қурилмасида пахта хомашёсининг бўлакчаларга 
бўлинишини аниқлаш мақсадида лаборатория тажриба-қурилмаси ишлаб чиқилди. Юқорида 
келтирилганидек, лаборатория тажриба-қурилмаси таъминловчи, оралиқ ва чиқарувчи 
валиклардан ташкил топган. Қурилманинг кўриниши 1 а, б ва в –расмларда келтирилган ва 
қуйидаги тартибда амалга оширилди. 
Тажрибанинг ишончлилигини аниқлаш мақсадида серияли ва янги конструкциядаги 
таъминлагичда тажрибалар ўтказилди. Тажриба ўтказиш учун қўлда терилган С6524 селекцион 
навли II сорт, намлиги 9,2 %, ифлослиги 5,8 % бўлган 5 кг миқдордаги пахта хомашёсидан 
фойдаланилди. 
а) 
б) 
в)