3 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

НЕФТ АСОСЛИ БИТУМЛАРНИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШНИ ЭКОЛОГИК ХАВФСИЗ 
ВА РАЦИОНАЛ ТАРЗДА ФОЙДАЛАНИШ УСУЛЛАРИ 
Аликабулов Шухрат Абдумаликович
Техника фанлари бўйича фалсафа доктори,
Жиззах политехника институти
 
Муаллиф томонидан олиб борилган тадқиқот муаммога қаратилган вазифасининг ечими 
шундан иборатки, нефт битумини сульфирлаш жараёни технологиясини ишлаб чиқиш, 
қурилманинг моделини яратиш, (битум смолали) бўйича олтингугуртли кислоталар билан 
концентирлаш орқали смолали боғланувчан автомобил йўллари учун, саноатда қумли-шағаллар 
устидан қоплама сифатида фойдаланиш иқтисодий самара бериши исботланган. 
Битумларни олишнинг технологияси, асосан нефтебитумлар резервуаридан олинган бўлиб, 
Республикамизда олдин ушбу технология ишлаб чиқилмаган, у чет эллардан импорт сифатида 
олиб келинган бўлиб, уни олиб келиш ва ундан фойдаланиш ўта оғир ва сарф-харажатларни талаб 
этар эди. Асфальтбетонлар учун боғловчиларнинг физик-кимёвий ва коллоид-дисторсли 
хусусиятларидан келиб чиқиб, унинг энг асосий долзарбли муаммосини ечишда, экологик 
саволларни ҳамда ишлаб чиқаришнинг чиқиндиси сифатида ва ундан рационал тарзда 
фойдаланиш кераклиги мухимлиги белгиланган. 
Нефт асосида қурилиш битумларини тайёрлашда ва маҳаллий нефт хомашё ресурслари 
билан таъминланганлик даражаси
Жадвал№1
 
Нефт 
маҳсулотларининг 
номланиши 
Маҳаллий нефт хомашёларининг номланиши, % 
Шур
тан
 н
ефт
и
 
К
ащ
к
ад
ар
е 
н
еф
ти
 
Се
р
н
ый н
ефт
и
 
К
ар