3-Topshiriqni bajaring, savollarga javob bering: Qadimgi yunon notiqlaridan kimlarni bilasiz?

3-Topshiriqni bajaring, savollarga javob bering:

1. 
   Qadimgi yunon notiqlaridan kimlarni bilasiz?
   

2. 
   Mashhur Rim notiqlari kimlar?
   

3. 
   Markaziy Osiyo voizlaridan kimlarni ko‘rsatish mumkin.
   

Qadimgi Rimda ritorika miloddan avvalgi I asrda kirib kelgan. E. Eng qadimgi Lotin ritorikasi noma’lum “Guereniusga ritorika” (miloddan avvalgi 80-yillar) hisoblanadi. Rimda, Yunonistonda bo’lgani kabi, notiqlik ham siyosiy kurashning eng muhim vositasi hisoblangan. Ammo Rim Afina kabi demokratik respublika emas, balki aristokratik edi: hokimiyat asl oilalarning tor doirasi qo’lida edi va og’zaki ijod sirlari meros bo’lib o’tdi. Shuning uchun, biron bir odamga biron bir haq evaziga dars berishga tayyor bo’lgan birinchi ritorika o’qituvchilari (albatta, yunonlar) paydo bo’lganda, Senat bu narsa o’zini xavfli deb bildi va ularni bir necha bor shahar tashqarisiga chiqarib yubordi (mil. Avv. 161 va 92); Yunon falsafa o’qituvchilari ham axloqni buzadigan axloq sifatida haydab chiqarildi.

Rim O’rta er dengizida siyosiy hukmronlikka erishgan holda, yunon madaniyatini sinchkovlik bilan o’zlashtirib, bu sohada harakat qildi, agar bo’lmasa, birinchi darajaga chiqmasa, hech bo’lmaganda teng huquqlarga ega edi va ritorika (falsafa bilan birga) bu madaniyatning asosi edi. Uning ta’siri ostida notiq nasr nafaqat siyosiy kurash faktiga, balki adabiy janrga aylandi.

Agar yunoncha so’zlashuv san’ati begona (Sitsiliya) so’zining go’zalligi va mahoratidan oldin tajribasiz odamning zavqidan kelib chiqqan bo’lsa, chunki go’zallik xudolarga ma’qul bo’lsa, unda rimliklar harbiy va mulohaza qilmasdan qat’iyatli va ishbilarmon bo’lib, nutqni maqsadga muvofiq ishlatishgan. Shunday qilib, yunoncha so’zlashuvlar go’zallik va murakkablikdan tortib oddiylik, nafislik va uyg’unlikka – yunon madaniyatining asosiy tamoyillariga olib boruvchi yo’l edi. Rimliklarning sodda, sodda va sodda odamlari, yunon nazokati bilan o’ldirilganlar, shuning uchun ularning teskarisi – soddalashtirishdan tortib to osiyolikgacha. Rim notiqligining yunon tilidan yana bir qancha farqlarini ta’kidlash lozim:

1. 
   Rimliklarning siyosiy nutqlari har doim arxaik jamiyatlarga xos bo’lgan invetsiv xususiyatga asoslangan edi, bunda g’oya hali o’z egasidan ajralmagan edi: siyosiy raqibning shaxsini buzish uning g’oyalarini buzish;