3-tema. Tańlaw hám jaylastırıw gruppaındaǵı quramalılıqǵa iye saralaw algoritmları Reje

3-tema. Tańlaw hám jaylastırıw gruppaındaǵı quramalılıqǵa iye saralaw algoritmları
Reje:
1.Saralaw túsinigi.
2. Saralaw algoritmları.
3.Tańlaw hám jaylastırıw usılında saralaw
Maǵlıwmatlar komp`yuter yadında belgili tártipte saqlanatuǵın bolsa, onda olardı qayta islew, saqlaw hám uzatıwѓa baylanıslı kóp máseleler ápiwayıraq, tezrek hám nátiyjelirek hál qılınadı[12,13,14]. Mısal ushın, sózlik yamasa telefon maǵlıwmatnamasında sózler hám familiyalar álippe tártibinde jaylastırılmaǵanda olardan paydalanıw qanshelli qıyın bolıwını kóz aldımızǵa keltiriw múmkin. Maѓlıwmatlardı saralaw birqansha parametrlerge baylanıslı: sırtqı hám ishki yad urılmaları múmkinshilikleri, operativ yad kólemi, maǵlıwmatlarǵa múrájáát qılıw tezligi, olardı jańalap du’rıw tezligi hám islew beriw usılların analiz qılıw h.t.b..
Maǵlıwmatlardı tártipge salıw gilt maydanı boyınsha ámelge asırıladı. Máselen, talabanıń atı, ákesiniń atı, tuwılѓan jılı(kún, ay, jıl), úy mánzili, reyting dápteri, nomeri hám taѓı basqlar gilt maydanı bola aladı. Gilt maydanı bir jazıw maydanı ishindegi parametrler yamasa barlıq maydanlar kópliginen ibarat bolıwı mumkin. Keyingi jaǵdaydı gilt quramı dep ataladı. Jazıw tek birǵana maydannan ibarat bolıwı mumkin hám bul jaǵdayda ol giltli esaplanadı. Tártipge salıw nátiyjesinde jazıwlar giltlerdiń mánisi artıp barıwı yamasa kemeyip barıwı boyınsha jaylasadı. Bunday tártipge salıw processi saralaw dep ataladı. Máselen, fakul`tet talabaları haqqındaǵı maǵlıwmatlardan ibarat bolǵan jazıwlar talabalardıń reyting dápterleri nomerleri boyınsha tártipge salınǵan bolıwı mumkin.
Gilt maydanı sanlı yamasa simvollı bolıwı mumkin. Sanlı mániste saralawda jazıwlar gilttiń mánisine qarap ósip yamasa kemeyip baratuǵın tárizde tártipge salınadı. Eger gilt maydanında simvollı i maǵlıwmatlar saqlanatuǵın bolsa, onda simvollar qataları salıstırıladı. Simvollardı salıstırıwda olardıń ekilik mashina kodları salıstırıladı. Úlken kodǵa iye bolǵan simvol úlken esaplanadı.
Ulıwman alǵanda, simvollar qatarını saralawda dástlep birinshi belgi boyınsha saralanadı. Birinshi belgileri bir túrdegi bolǵan qatarlar toparı ekinshi belgi boyınsha saralanadı hám taǵı basqa.
Saralawda paydalanılatuǵın komp`yuterdiń quramına kóre ishki hám sırtqı saralaw ózgeshe boladı.. Eger tártipge salınatiuǵın massiv tolıqlıǵınsha operativ yadta jaylasatuǵın hám saralaw processi dawamında sol jerde turatuǵın bolsa, bul ishki saralaw esaplanadı. Sırtqı saralaw kólemi operativ yadtıń bos yadınan artıq bolǵan maǵlıwmatlar massivlerine ótkiziledi. Bul jaǵdayda dástlepki hám saralanǵan maǵlıwmatlar massivleri sırtqı yad qurılmalarında jaylasadı. Saralaw processinde dástlepki massivtiń bir bólimi operativ yadqa ótedi, ol jerde ishki saralaw usıllarınan biri menen saralanadı, soń sırtqı yad qurılmasına jazıp alınadı. Bul process bir neshe ret qaytalanadi. Sol usılda saralalanǵan jazıwlar izbe-izligi keyinshelik birlestiriledi. Sırtqı yad qurılmasındaǵı tártipge salınǵan maǵlıwmatlar izbe-izligini birlestiriw ámeline birigiw dep ataladı. Sonday qılıp, sırtqı saralaw islew beriwdiń eki basqıshını: ishki saralaw hám birigiwdi óz ishine aladı.
İshki saralawdıń kóplep usılları bar. Olardıń hár biri óz jetiskenlikleri hám kemshiliklerine iye bolıp, maǵlıwmatlar strukturasına hám komp`yuter konfiguraciyasına qarap nátiyjeli bolıwı mumkin. Saralaw usıllarınıń sıpatlarını bahalaw hár bir jaǵdayda tuwrı tańlawѓa baylanıslı.
Qálegen usılda ótkiziletuǵın saralaw processi bir neshe cikllerden ibarat boladı. Hár bir ciklde jazıwlardıń pútin izbe-izligi kórip shıǵıladı hám onıń elementleri menen barlıq ámeller orınlanadı. İslew beriwdiń bir cikli basqısh dep ataladı.
Paydalanıp atırǵan saralaw usılına baylanıslı jaǵdayda tártipge salınǵan izbe-izlik dástlepki izbe-iz jaylasqan yad maydanına jaylastırıladı yamasa ózi ushın yadtıń bos maydanını talap etedi. Saralawdıń tiykarǵı usıllarını kórip shıǵamız.