3-sinf Tabiatshunoslik A. Bahromov,Sh. Sharipov,M. Nabiyev Ona tili va o`qish savodxonligi tuzuvchilari 1-2-sinf Iroda

Ufq tomonlarini aniqlash uchun qo`llaniladigan asbob kompas deyiladi. 
Havorang ko`rsatkich shimolni,qizil ko`rsatkich janubni ko`rsatadi. 
Tog`lar va tekisliklar-Yer yuzidagi quruqliklarning asosiy shakllaridir
.Yer 
yuzida tanho tog`lar kam uchraydi.Ular qatorasiga tutashgan 
bo`ladi.Qatorasiga tizilib ketgan tutash tog`lar tog` tizmasi deb 
ataladi.Ular o`nlab,yuzlab km ga cho`zilib ketadi.Xaritada jigarrang, rang 
qanchalik to`q bo`lsa tog` shuncha baland bo`ladi.Yer yuzidagi eng baland 
tog` cho`qqisi Himolay tog` tizmasidagi 
Jomolungma(Everest) balandligi-
8848 mga 
teng.Tekislar balandligiga ko`ra pasttekislik,qir va yassi tog`larga 
bo`linadi.Xaritada 
pasttekisliklar-yashil,qirlar-sariq,yassi tog`-pushti 
rangda. 
Tekislikning yuzasi dengiz sathidan balandligi 200 m gacha bo`lsa-
pasttekislik,200 m dan 500 m gacha 
–
qir,500 mdan baland-
yassi tog` 
deb 
ataladi.Yer yuzidagi quruqliklarning yarmidan ortig`ini tekisliklar 
egallagan.Tekis joylarda ham do`ngliklar,chuqurliklar,jarlar ham bor. 
Har bir quruqlik materik deb ataladi.Ular quyidagicha 
nomlanadi:Yevrosiyo,Afrika,Shimoliy Amerika,Janubiy 
Amerika,Avstraliya,Antarktida .Bu materiklarni 4 ta okean o`rab 
turadi.Tinch,Atlantika,Hind,Shimoliy muz okeani,Okeanning chuqur ko`p 
joylarda 
-2000-3000 m,ayrim joylarda 5000 mdan oshadi.Eng chuqur 
Tinch okeanidagi Mariana botig`i-11 022 m.
 
 
Yerosti boyliklari 
Tog` jinslariga-qum,tosh,shaga`l,ohaktosh,granit,minerallarga 
–
oltin,mis,olmos,temir,kvars,oltingugurt,ko`mir,neft,tabiiy gaz kiradi.