3-sinf Tabiatshunoslik A. Bahromov,Sh. Sharipov,M. Nabiyev Ona tili va o`qish savodxonligi tuzuvchilari 1-2-sinf Iroda

Qaratqich kelishigi otni otga bog`laydi.Tushum kelishigi otni fe`lga 
bog`laydi. 
-chi,-zor,-dosh,-kor,-k,-q-ot yasovchi qo`shimchalardir. 
-ser,-be,-siz,-li,-chan-dor,-q-sifat yasovchi qo`shimchalardir 
Sifatlar otga ohang yordamida bog`lanadi. 
Sifatlar quyidagicha yoziladi: 
 
-chiziqcha bilan:to`ppa-to`g`ri -qo`shib yoziladi:oppoq 
-ajratib yoziladi: och pushti 
Sonlar yozuvda uch xil ifodalanadi: 
1.Harfiy ifoda bilan:to`rtinchi sinf 2.Arab raqami 2003 
3.Rim raqami bilan: IV sinf 
Sonlar otga ohang yordamida bog`lanadi 
Men,sen,u,biz,siz,ular so`zlari kishilik olmoshlaridir.Kishilik olmoshlari 
kim?kimlar? so`roqlariga javob bo`ladi. 
Men,biz-I shaxs sen,siz-II shaxs u,ular-III shaxs 
Kishilik olmoshlari kelishik qo`shimchalari bilan qo`llaniladi.U olmoshiga 
jo`nalish,o`rin-payt,chiqish kelishiklari qo`shimchalari qo`shilganda 
unga,unda,undan shaklida yoziladi. 

---

Fe`l zamonlari nutq so`zlab turgan vaqt ( payt) ga nisbatan belgilanadi.-di,-
gan,-yap,-moqda,-moqchi-zamon bildiruvchi qo`shimchalardir. 
-di,-gan-o`tgan zamon fe`li,o`tgan zamon qo`shimchasi k tovushi bilan 
tugagan fe`llarga 
–
kan; q tovushi bilan tugagan fe`llarga 
–
qan;boshqa 
fe`llarga 
–
gan shaklida qo`shiladi. 
Fe`llardagi-m,-man,-ng,-san,-di ( ti),-k,-miz,-ngiz,siz,di,(lar) shaxs-son 
qo`shimchalaridir.Shaxs-son qo`shimchalari harakatning uch shaxsdan biri 
tomonidan birlik va ko`plikda bajarilgan yoki bajarilmaganini
bildiradi.Shaxs-son qo`shimchalri tuslovchi qo`shimchalardir.Fe`llarning 
shaxs-son qo`shimchalari bilan qo`llanilishi tuslanish deyiladi.Fe`llardagi 
shaxs-son qo`shimchalari gapda so`zlarni bir-biriga bog`laydi. 
-la,-lan,-sira,-illa,( -ulla),-lash fe`l yasovchi qo`shimchalardir. 
So`zlar o`z va ko`chma ma`noda ishlatiladi: Masalan: odamning oyog`i ( o`z 
ma`nosida) stulning oyog`i ( ko`chma ma`noda) 
Boybo`ri o`glini otini Hakimbek qo`ydi,u Alpiniy bobosidan qolgan 14,5 
botmonlik yoyni ko`tarib tortdi,yoy Asaqar tog`ining katta cho`qqisini yulib 
ketdi.Dunyoda bir kam to`qson alp o`tdi,Alplarning boshlig`i Rustami doston 
edi.Oxiri Alpomish alp bo`ldi.