3-sinf Tabiatshunoslik A. Bahromov,Sh. Sharipov,M. Nabiyev Ona tili va o`qish savodxonligi tuzuvchilari 1-2-sinf Iroda

8-BO`LIM TIL VA DIL 
1.”Yoshlikda o`qigan kitoblarim”
-Abdurahmon Akbar-yoshlikda o`qigan 
kitoblari va hozirda shaxsiy kutubxonasida 1000 ga yaqin badiiy kitob 
borligi haqida 
2.”So`zning ta`mi”
-matn-Abdurahmon Akbar 
–
so`zning mazasi,ta`mini his 
qilish har kimning o`zida qoladi.Siz qancha ko`p kitob o`qisangiz,she`r va 
qo`shiqlar yod olsangiz shuncha tez va ko`p so`zlarning ta`mini his qilasiz. 
3.”So`zboyloqchi”
-Dilshod Rajab-
“So`z sehrli”,deydilar,Demak,tilchi
-
sehrgar.”S” o`rniga “M” qo`ysa,”Sehr” do`nar “mehr” ga…
 
4.”Harflarga hazil (lashma)”
-Dilshod Rajab-
“Nina” ga “chi” ni qo`shdim…
 
9-BO`LIM TARIX XAZINALARI 
1.Borish kerak bo`lgan shahar-Bolalar ensiklopediyasidan-Samarqand o`rta 
asrlarda-
“Yer yuzining sayqali”deya e`tirof etilgan.Q
adimgi nomlaridan 
biri”Smarakansa”(ulug` shahar),Turkiy tilda “Semizkent”
 deb 
atalgan.Qadimda Samarqand baland devor bilan o`raglan ulkan qal`a 

---

edi,uning 3 ta darvozasi bo`lgan.Bundan 650 yil oldin A.Temur Samarqand 
shahrini o`z davlatining poytaxti deb e`lon qilgan,shahar kengaytirilib 6 ta 
darvoza qurilgan,Registon maydoni ham o`sha davrda qurilgan,hozir”Sharq 
taronalari” xalqaro festivali o`tkaziladi.1925
-yildan 1930-yilgacha 
Samarqand davlatimiz poytaxti edi,Samarqandning yoshi 2700 yildan 
oshgan,Samarqand albatta borish kerak bo`lgan 50 shaharning biri 
hisoblanadi. 
Samarqandda-Registon majmuasi,Go`ri Amir maqbarasi,Ulug`bek 
rasadxonasi,Afrosiyob yodgorligi bor. 
2.”Bu –bizning O`zbekiston”
-Kavsar Turdiyeva-
“Qaysi yerning nonlari, 
Kiritadi jonlarni?”
 
3.”Yozuvning tarixi”
-
“Jajji akademik”
 jurnalidan 
Yozuv ixtiro qilinmagan vaqtlarda odamlar ”buyumli yozuvda”dan 
foydalanishgan:Masalan:ovchi yo`lda ustma-ust terilgan toshlarni ko`rgan 
va yaqin atrofda yirtqich hayvon uyasi borligini bilgan,chunki bu toshlarni 
oldinroq boshqa ovchi xabar berish uchun qo`yib ketgan. 
Yozuv 10000 yil oldin hozirgi Suriya davlatida yashagan odamlar tomonidan 
ixtiro qilingan,dastlabki yozuvlar rasmli edi.Ularda gap va so`z biror 
narsaning surati bilan ifodalangan.Bu yozuvlar tosh,suyak,yoki g`or 
devorlariga yozilgan. 
Keyinroq Qadimgi Misr va Xitoyda iyeroglifli yozuv paydo bo`lgan.Bu 
yozuvda so`z biror shakl bilan ifodalangan,bu yozuvni o`rganish juda qiyin 
edi, chunki mingdan ortiq iyegofliflarni yodda saqlash hammaning ham 
qo`lidan kelavermaydi. 
Shundan so`ng so`zni emas,tovushni yozuvda ifodalash qulay bo`lishini 
tushunib yetgan odamlarharfli yozuvni o`ylab topishadi. 
Ilk harfli yozuvni finikiyaliklar ixtiro qilishgan,finikiy alifbosi 22 ta harfdan 
iborat edi.Bu yozuvni o`rganish va yozish qulay bo`lgan,shuning uchun 
butun dunyo bo`ylab tarqalgan.Hozirgi yozuvlarning deyarli barchasi 
qadimgi finikiy yozuvi asosida shakllangan. 

---

4.”Yozuv”,”Yovuz” bo`lmasin
-Dilshod Rajab-
Q o`rniga F yozsang,”Qil”dan 
“Fil” paydo bo`lar …
 
5.”Harflar nimaga o`xshaydi?”
-Anvar Obidjon-
“M”
-mushukdek 
dingquloq,”Miyov
-
miyov pochcha”dir…