3-Modul. Auditning nazariy asoslari 6-mavzu. Auditning mohiyati, zarurligi va axamiyati

6.3.Audit va taftish, ularning o‘xshashlik va farqli tomonlari. 
Mustaqillik yillarigacha respublikamizda asosan taftish xizmati mavjud 
bo‘lib. bu xizmatning asosiy vazifasi davlat mulkining butligini ta’minlashga 
qaratilgan edi. Mustaqillik yillaridan boshlab respublikamizga audit xizmati kirib 
keldi. Bu ikki tur faoliyat o‘rtasida maqsadi, tashkiliy-huquqiy asoslariga ko‘ra 
muhim farqlanishlar mavjud. Bu farqlanishlar qo‘yidagi jadvalda o‘z ifodasini 
topgan:
 

---

№ Farq qiladigan 
belgilar 
Audit
Taftish 
1 
Maqsadlari 
Moliyaviy hisobot ishonchliligi 
yuzasidan fikr bildirish, xizmatlar 
ko‘rsatish, mijozga yordam berish 
va hamkorlik qilish 
Bartaraf 
etish 
maqsadida 
kamchiliklarni aniqlash va aybdor 
shaxslarni jazolash. 
2. 
Tavsifi 
Ishbilarmonlik faoliyati 
Ijroiy 
faoliyat, 
farmoyishlarni 
bajarish 
3. 
O‘zaro 
huquqiy 
munosabat 
asoslari 
Fuqarolik 
huquqi, 
xo‘jalik 
shartnomalarga asosan amalga 
oshirish 
Ma’muriy 
huquq, 
majburiylik, 
yuqori tashkilot yoki davlat idoralari 
farmoyishlariga 
muvofiq 
amalga 
oshirish 
4. 
Boshqaruv 
aloqalari 
Gorizontal (-) aloqalar, mijoz 
bilan 
munosabatlarda 
teng 
huquqlilik, uning oldida hisobot 
berish 
Vertikal (|) aloqalar, yuqori bo‘g’in 
tomonidan 
tayinlanish, 
ijrosi 
to‘g’risida unga hisobot berish 
5. 
Xizmatlar 
ga 
to‘lov 
tamoyil 
lari 
To‘lovni 
mijoz-korxona 
yoki 
auditorlik 
tekshiruvini 
buyurtmachisi shartnoma asosida 
amalga oshiradi 
To‘lovni yuqori bo‘g’in yoki davlat 
idorasi amalga oshiradi 
6. 
Amaliy 
masalalar 
Mijozning 
moliyaviy 
holatini 
yaxshilash, 
passiv 
(investor, 
kreditor) larni jalb qilish, mijozga 
maslahatlar bilan yordam berish. 
Aktivlarnisaqlash, 
suiste’molchiliklarni bartaraf etish va 
oldini olish. 
7. 
Natijalar 
Auditorlik hisoboti va auditorlik 
xulosasi tuzish bilan yakunlanadi. 
Moliyaviy 
hisobotning 
ishonchliligini 
tasdiqlovchi 
auditorlik xulosasining yakuniy 
qismi chop etilishi mumkin. 
Dalolatnoma - bu barcha aniqlangan, 
xatto 
ahamiyatsiz 
bo‘lgan 
kamchiliklar qayd etilgan ichki 
hujjat. 
Dalolatnoma 
yuqori 
tashkilotga yoki boshqa idoralarga 
taqdim etilishi mumkin.