3-ámeliy Tema: ot de buyrıqlar qatarı interpretatori Jumıstıń maqseti

3-ámeliy
Tema: OT de buyrıqlar qatarı interpretatori
Jumıstıń maqseti: Buyrıq qatarı interpretatorı hám MS Windows 10 buyrıqlarınıń imkaniyatları menen tanısıw.
1. QISQASHA TEORIYALIQ MaǴLIWMAT
Buyrıqlar qatarı interpretatorı - bul buyrıqlardı kiritiwde, keyininen operacion sistemada bul buyrıqlardı orınlawǵa imkan beretuǵın hár qanday programma. Bul sózbe-sóz buyrıq interpretatorı.
Tıshqansha tárepinen basqarılatuǵın tuymeler hám menyuler sıyaqlı grafiklıq paydalanıwshı interfeysine (GUI) iye bolǵan programmadan ayrıqsha bolıp esaplanıw, buyrıq qatarı interpretatorı klaviaturadan tekst qatarların buyrıqlar retinde qabıl etedi hám keyinirek bul buyrıqlardı operacion sistema túsinetuǵın funktsiyalarǵa aylantıradı.
Kóplegen Windows paydalanıwshıları buyrıq qatarı sıyaqlı ("Linux" de da terminal emulyatorı dep atalǵan buyrıq qatarı bar) sıyaqlı "qorqınıshlı" zatqa iye ekenliklerin ańlamaydı, hátte odan da kóbirek paydalanıwshılar bul haqqında biledi, biraq olar buyrıq qatarın esletip ótkende qáweterge tústi, bul xabar tek bul eki paydalanıwshılar toparı ushın. Ne ushın Windows -de buyrıq qatarınan paydalanıwıńız kerek, sebebi hámme zat piktogramma hám tuymeshelerdi basıw arqalı tez hám ańsat orınlanadı? Sonday etip, awa, onsha emes, tiykarǵısı sonnan ibarat, buyrıq qatarınan ayrım zatlar talay tez hám ańsat orınlanadı. Bul qáweterli programmanıń buyrıq qatarı interpretatorı dep atalǵan interfeys kórinisin tómendegi súwretde keltirilgen.



Windows 10 Buyrıqtıń qatarı
Mısalı, ózińizge soraw beriń: jeke kompyuterińizdiń tarmaq sazlamaların qanday kóriw múmkin (kim sizdi qızıqtiradi, siz eki kompyuterdiń tarmaqtaǵı óz-ara tásiri haqqında oqıwıńız múmkin)? Tıshqanshanı qanday hám qaydan basıw kerekligin esley almayman, lekin grafikalıq interfeysten paydalanıp, bunı hár qıylı menyulardaǵı bir neshe onlap tuymeshelerdi basıw arqalı ámelge asırıw múmkinligin esleymen, buyrıq qatarında bul bir buyrıqtı kiritiw arqalı ámelge asırıladı: ipconfig, bul buyrıqtı kiritiw arqalı siz kompyuterińizdiń barlıq tiykarǵı tarmaq konfiguraciyaların alasız.

Windows 10 da ipconfig buyrıǵınıń shıǵıwı
Bul buyrıqtı ózgertiw múmkin hám tek jazıw arqalı kóbirek maǵlıwmatqa iye bolıwıńız múmkin: ipconfig/all, bul buyrıqtı ózińiz orınlawıńız múmkin, onıń shıǵıwı bul jerge qoyıw ushın júdá úlken, biraq ol kóbirek maǵlıwmat beredi. Aytqansha, buyrıq qatarı emes, bálki buyrıq qatarı interpretatorı dew tuwrı.
cmd.exe - bul Windows shańaraǵınıń operacion sistemalarındaǵı programma bolıp, ol geyde buyrıq qatarı dep da ataladı, bul programmanı jumısqa túsiriwde ekranda qara ayna payda boladı, oǵan qandayda bir jazıwıńız kerek, buyrıqlar baspadan shıǵarıwıńız kerek, ádetde buyrıqlar ayrım ápiwayı, biraq paydalı wazıypalardı atqaratuǵın kishi programmalar hám járdemshi programmalar bolıp tabıladı, mısalı, Ping járdemshi programması uzaq túyinniń bar ekenligin hám oǵan qansha waqıt ketiwin tekseriwge imkan beredi.
Joqarıdaǵı skrinshotlarga itibar beriń: men jazǵan buyrıqtan aldın bunday qurılıs bar: C:\Users\Dell>, bul qurılıs kiriwge mirátnama dep ataladı, eger bul tómengi bólektiń aqırǵı qatarı bolsa, demek bul degeni buyrıq qatarı interpretatorı sizdan buyrıqlardı orınlawǵa qabıllawǵa tayar. Joqarıda aytıp ótkenimdey, buyrıqlar ádetde kishi programmalar bolıp tabıladı, ádetde bul programmalar system32 papkasında jaylasqan bolıp, soǵan uqsas zat bul papkaǵa jol bolıp tabıladı: C:\Windows\System32.
Geyde Windows buyrıq qatarında islewi yamasa islewi múmkin bolǵan úshinshi tárep programmaların tabıwıńız múmkin, sonda bul programmalardı buyrıq qatarınan iske túsiriw ushın olardı System32 papkasında ornatıw kerek, biraq bul onsha qáwipsiz emes hám bunı ámelge asırıw usınıs etilmeydi, bunday programmalardı basqa papkalarǵa ornatıp, keyininen olar ushın joldı ózgeriwshige jazıp qoyıw jaqsılaw bolıp tabıladı. Mısalı, anıqlaw boladı, bir fayl - tracetcp.exe - bul ájayıp programma tracetcp bar, bul járdem programması tracert buyrıǵına uqsas isleydi, biraq ol azmaz keńlew funktsiyaǵa iye, bul sizge TCP bar ekenligin tekseriwge imkan beredi hám UDP portları pakettiń pútkil baǵdarı boyınsha.
Eger siz bul járdem programmasın c:\Program Files\tracetcp\ jolı boylap ornatǵan bolsańız, onı iske túsiriw júdá qolay bolmaydı, aldın siz CD buyrıǵınan paydalanıwıńız kerek boladı (Linuxda da CD buyrıǵı bar, Windows -de ol sonday isleydi) tracetcp papkasına kirisiw hám sonnan keyin ǵana programmanı buyrıq qatarınan iske túsiriw ushın CD buyrıǵı qanday islewi tómendegi súwretde kórsetilgen.



Windows buyrıq qatarınan CD buyrıǵınan paydalanıw
Kirisiw sorawı qanday ózgergenine itibar beriń, únsizlik boyınsha siz jaylasqan papka ol jerde kórsetiledi, áke papkaǵa ótiw ushın siz "... " konstrukciyasınan paydalanıwıńız múmkin, eger bir neshe dárejege kóteriwińiz kerek bolsa, keyin "..." konstrukciyasın "/" menen ajıratıw kerek. Bulardıń barlıǵı súwretde jaqsı kórsetilgen, biz CD buyrıǵı hám papka háreketleri haqqında ayrıqsha aytamiz. Endi biz tap sol atdaǵı programmanı buyrıq qatarınan iske túsiriw ushın tracetcp papkasına kiriwimiz kerek.



Windows buyrıq qatarınan tracetcp programmasın iske túsiriń
Ótinish, dıqqat etiń: birinshi ret programmanı "C" disktıń túbirinen (корень) iske túsiriwge urınıp kórdim hám odan hesh nárse shıqpadı, keyin tracetcp.exe faylı jaylasqan papkaǵa bardım hám bul papkadan ol tabıslı iske túsirildi. Ctrl+C túymeler birikpesin basıw arqalı onıń orınlanıwın toqtatıw arqalı programmanı aqırıǵa shekem islewin toqtatdım, usınıń menen Windows –daǵı basqa buyrıqlardıń orınlanıwın toqtata alasız. tracetcp.exe programması qálegen papkadan orınlanıwı ushın onı System32 papkasına ornatıw kerek.



Tracetcp programmasın System32-ge ornatqannan keyin Windows buyrıq qatarınan iske túsiriń
Joqarıdaǵı súwretde tracetcp.exe járdem programması "C" diskin System32 papkasında ornatǵanımnan keyin iske túsirilgenligi kórsetilgen, biraq úshinshi tárep hám sınaqtan ótpegen programmalardı System32-ge ornatıw júdá tuwrı jantasıw emes hám sizdiń kompyuter qáwip astında bolǵanlıǵı sebepli, bul programmalardıń orınlatuǵın faylları (exe keńeytpesi bolǵan fayllar) jaylasqan papkalardan tısqarı buyrıq qatarı interpretatorı járdeminde úshinshi tárep programmaların iske túsiriw ushın taǵı bir jantasıw bar - bul tolıq jazıw Windows -dıń arnawlı ózgeriwshisinde orınlatuǵın faylǵa jol, bul "Path" dep ataladı, yaǵnıy tracetcp programması ushın meniń qolımda tómendegi joldı jazıwıńız kerek: c:\Program Files\tracetcp\, keyin programma qálegen orınnan isleydi.
Biraq Path ózgeriwshisine joldı basqa sapar qanday jazıw haqqında sóylesemiz. Endi biz juwmaq etiwimiz kerek, Windows buyrıq qatarı interpretatorındaǵı buyrıqlar kóbinese System32 papkasında jaylasqan kishi járdemshi programmalar hám programmalar, yaǵnıy Ping buyrıǵı - bul sizdiń System32 papkasında jaylasqan ping.exe programması. Ping buyrıǵın kiritiń hám Enter túymesin basıń, buyrıq qatarı bul programmanı iske túsiredi hám óz jumısınıń nátiyjesin ekranda sáwlelendiredi. Buyrıqtıń ózi de programma bolıp tabıladı, bul programma cmd.exe dep ataladı hám ol System32 papkasında jaylasqan.