3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

Buxgalteriya  hisobi  schyotlarining  tuzilishi  va  yuritilishi.  Amaliyotda 
buxgalteriya  hisobi  schyotlari  kitoblar,  jurnallar,  memorial-orderlar,  vedomostlar, 
kartochkalar ko‘rinishida qo‘lda yoki zamonaviy kompyuterlarning ekranlarida yuritiladi. 
Ushbu  hujjatlar  buxgalteriya  hisobi  schyotlarining  registrlari  hisoblanadi.  Registrlar 
ko‘rinishida  yuritiladigan buxgalteriya hisobi schyotlari  yozuvlarni tartib bilan tizimlash 
uchun  ikki  tomonga  ajratiladi  –  chap  va  o‘ng  tomonlarga.  Schyotlarning  chap  tomoni 
«debet»,  o‘ng tomoni esa –  
«kredit» deb ataladi.
2
 Har bir schyot ichki tomondan to‘rtta elementni o‘z ichiga oladi: 
•
 Bosh  qoldiq  –bu  schyot  bo‘yicha  hisobot  davri  boshidagi  qoldiq  summa. 
Buxgalterlar tilida uni «bosh saldo» ham deb ataydilar.  
•
 Debet  oborot  –bu  schyotning  debet  tarafiga  yozilgan  summalarning  yig‘indisi.  
Aktiv schyotlarda ushbu oborot hisobot davrida schyotning bosh qoldig‘i summasini jami 
qanchaga  ko‘payganligini  bildiradi,  passiv  schyotlarda  esa  -  hisobot  davrida  schyotning 
bosh qoldig‘i summasini jami qanchaga kamayganligini bildiradi. 
•
 Kredit  oborot  -  bu  schyotning  kredit  tarafiga  yozilgan  summalarning  yig‘indisi. 
Aktiv schyotlarda ushbu oborot hisobot davrida schyotning bosh qoldig‘i summasini jami 
qanchaga  kamayganligini  bildiradi,  passiv  schyotlarda  esa  -  hisobot  davrida  schyotning 
bosh qoldig‘i summasini jami qanchaga ko‘payganligini bildiradi. 
•
 Oxirgi  qoldiq    -  bu  schyot  bo‘yicha  hisobot  davri  oxiridgi  qoldiq  summa. 
Buxgalterlar tilida uni «oxirgi saldo» ham deb ataydilar. 
Shunday  qilib,  buxgalteriya  hisobi  schyotlarini  grafik  ko‘rinishda  quyidagicha  
ifodalash mumkin. 
Schyotlarga  ochilgan    registrlarda    buxgalteriya  hisobi  ob’ektlari  to‘g‘risida  ni  aks 
ettirish tartibi quyidagicha qabul qilingan   
 
 
              AKTIV   SCHYOT                                          PASSIV   SCHYOT 
 
 
Bosh qoldiq  (Bq)                                                                            Bosh qoldiq  ( Bq) 
 
Ko‘payishi ( + )            Kamayishi ( - )           Kamayishi (-)       Ko‘payishi ( + )      
         
Debet oborot (Do )                                         Debet oborot(DO)  Kredit oborot (Ko) 
 
Oxirgi qoldiq (Oq)                                                                        Oxirgi qoldiq  (Oq) 
 
 
                                              
2
 Debet – u qarzdor, kredit –  u ishonadi  degan ma’noni bildiradi.  
 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
34 
 
 
Aktiv    va  passiv  schyotlarda  davr  oxiridagi  qoldiq  summa    quyidagi  matematik 
algortmlar yordamida topiladi: