3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

 
 
 
 
13.6. Moliyaviy hisobotga kiritilgan ma’lumotnoma, tushuntirish xati va  
ilovalar 
 
 
Korxonalarning  moliyaviy  hisoboti  o‘z  ichiga  “Debitorlik  va  kreditorlik  qarzlar 
haqida  ma’lumotnoma”    (2a-  shakl),    shuningdek    tushuntirish    xati  va  ilovalarni  ham 
oladi. 
Debitorlik va kreditorlik qarzlar haqida ma’lumotnoma (2a- shakl) ning asosiy 
maqsadi  bo‘lib  korxonaning  hisobot  davri  oxiriga  bo‘lgan  debitorlik  va  kreditorlik 
qarzlari to‘g‘risida ma’lumotlarni turli belgilari bo‘yicha guruhlab ko‘rsatish hisoblanadi. 
Ma’lumotnoma  12  ta  ustunchadan  iborot  bo‘lib,    uning  1-va  2-  ustunchalarida  tartib 
raqami,  debitorlar  va  kreditorlarning    nomi,  3-  ustunchada    jami  umumiy  qarzlar,  4- 
ustunchada  jami  qarzlarning  muddati  o‘tgani  ko‘rsatiladi.  Ma’lumotnomaning  5-12  –
ustunchalari  korxonaga  taalluqli  bo‘lmagan  sabablar  bo‘yicha  vujudga  kelgan  qarzlar 
to‘g‘risida axborotlarni berishga mo‘ljallangan, jumladan, 5- va 6- ustunchalarda bunday 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
227 
qarzlarning  mos  ravishda  jami  va  muddati  o‘tgan  summasi,  7-  va  8-  ustunchalarda 
xukumat  qaroriga  asosan  oldindan  xaq  to‘lamay  jo‘natilgan  (olingan)  mahsulotlar 
bo‘yicha  qarzlarning  mos  ravishda  jami  va  muddati  o‘tgan  summasi,  9-va  10- 
ustunchalarda  davlat  resurslari  va  jamg‘armalaridan  ko‘zga  tutilgan  xom-ashyo  va 
materiallar  bo‘yicha  o‘tqazilgan  bank  to‘lovlarining    mos  ravishda  jami  va  muddati 
o‘tgan    summasi,  11-  ustunchada  xukumat  qarori  bo‘yicha  kechiktirilgan  qarzlar,  12-
ustunchada  qonunchilikga  muvofiq  qilingan  da’volar  bo‘yicha  sud  jarayonida  ko‘rib 
chiqilayotgan  yoki  xo‘jalik  sudi  tomonidan  kreditorlardan  o‘ndirish  to‘g‘risida  qaror 
chiqqan qarzlar summasi ko‘rsatiladi. 
Ma’lumotnomaning  satrlarini  to‘ldirishda  quyidagi  ketma-ketlikga  amal  qilinishi 
lozim.  Oldin barcha debitorlik qarzlar, keyin esa barcha kreditorlik qarzlari to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar  ko‘rsatiladi.  Chunonchi,  debitorlar  va  kreditorlarning  qarzlari  respublika 
ichidagi  qarzlar,  ichki  idoraviy  qarzlar  va  respublikadan  tashqaridagi  qarzlar  guruhlari 
bo‘yicha    tasniflangan  holda  ko‘rsatiladi.      Ma’lumotnomada  ko‘rsatilgan  debitorlik 
qarzlarning umumiy summasi buxgalteriya balansining 110 va 210- satrlaridagi summaga 
(alohida  bo‘linmalarning  qarzlaridan  tashqari),  shuningdek  kreditorlik  qarzlarning 
umumiy summasi buxgalteriya balansining 491 va 601-satrlaridagi summaga mos kelishi 
shart. 
Moliviy  hisobotga  uning  u  yoki  bu  ko‘rsatkichlarini  tasniflovchi  analitik  jadvallar, 
shuningdek  korxona  moliviy-xo‘jalik  faoliyatining  ayrim  jixatlari  bo‘yicha  tushuntirish 
xati  ilova  qilinadi.  Asosiy  analitik  jadvallar  bo‘lib,  masalan,  soliq  solish  bazasiga  qayta 
qo‘shiladigan  harajatlar  ro‘yxati,  soliq  bo‘yicha  imtiyozlar  hisob  –kitobi,  imtiyozlarni 
ishlatilishi, foydani taqsimlash hisob-kitobi va boshqalar hisoblanadi.  
Moliyaviy  hisobotga  yozilgan  tushuntirish  xatida  korxonaning  hisob  siyosatidagi 
o‘zgarishlarning  sabablari,  moliyaviy-xo‘jalik  faoliyatida  mavjud  salbiy  jihatlar, 
jumladan xo‘jalik faoliyatini zarar bilan yakunlashga olib kelgan sabablar ochib beriladi. 
Bunday 
tushuntirishlar 
moliyaviy 
hisobotdan 
foydalanuvchilarni 
qo‘shimcha 
ma’lumotlar  bilan  ta’minlashda,    shuningdek    hisobot  asosida  to‘g‘ri  qarorlar  qabul 
qilinishida katta ahamiyat kasb etadi.