3-mavzu: Vaqtni o’lchash. Yulduz va Quyosh vaqtlari. Vaqt tenglamasi. Kalendarlar. Umar Xayyom kalendari. Oy harakati va fazalari. Quyosh va Oy tutilishi. Vaqtni o‘lchashning asoslari



Download 98,61 Kb.
bet4/4
Sana04.08.2021
Hajmi98,61 Kb.
#138359
1   2   3   4
Bog'liq
3-mavzu

Quyosh tutilishi - Quyoshning oy gardishi bilan toʻsilishi natijasida sodir boʻladigan hodisa; Oy oʻz harakati davomida Yer bilan Quyosh orasidan oʻtayotib, maʼlum paytlarda Quyosh yuzasini toʻsib qoʻyadi va Oy soyasi Yerning maʼlum hududiga tushadi. Oʻsha joyda Quyoshning toʻla tutilishi kuzatiladi va atrof qorongʻilashadi. Qolgan joylarda tutilish qisman kuzatiladi. Bir yilda 2 tadan 5 tagacha Quyosh tutilishi boʻlishi mumkin. Yerning Quyosh atrofidagi va Oyning Yer atrofidagi harakatlari choʻzinchoq orbitalar boʻylab boʻlgani sababli ular orasidagi masofa doimo oʻzgarib turadi. Natijada Quyosh va Oyning koʻrinma diametri doim oʻzgarib turadi. Quyosh tutilishi paytida Oyning koʻrinma dia-metri Quyoshnikidan yetarlicha katta boʻlsa, toʻla tutilish sodir boʻladi va uning maksimal fazasi uzoqroq (7,5 min.dan oshmaydi) boʻladi. Oy gardishi Quyosh gardishidan kichik boʻlsa, u Quyosh yuzasini butunlay toʻsa olmaydi va bu paytda u osmonda ingichka yorugʻ halqa (halqasimon tutilish) tarzida kuzatiladi. Oy oʻz orbitasi boʻylab sekundiga 1 km tezlik bilan harakatlangani uchun oy soyasi ham taxminan shunday tezlik bilan harakatlanadi. Lekin, soya oʻz oʻqi atrofida aylanib turgan Yerga tushadi. Yer aylanishining yoʻnalishi ham Oy soyasining harakat yoʻnalishi bilan bir xil boʻladi. Lekin, Yer yuzasidagi maʼlum nuqtaning tezligi Oy soyasi tezligidan kamroq. Bu tezlik ekvatorda eng katta — sekundiga 465 m ga yetadi.

Nazorat savollari:

1.Taqvimlar (kalendarlar) tuzishda qaysi osm on jismlarining
2.Oyning sinodik davri (Oy fazalarining qaytarilish davri)asos qilib olingan kalendarlar qanday kalendar deyiladi?


3.Umar Xayyom kalendari bo'yicha yangi yil qachon kiradi?
4.Xayyom kalendarining aniqligini grigorian kalendari aniqligi bilan solishtiring.

Download 98,61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish