3-мавзу. Тўлдирувчиларнинг асосий хоссалари ва уларга қўйилган талаблар. Р е ж а намуна танлаш, солиштирма оғирлик. Тўлдирувчиларнинг уйилма зичлиги. Тўлдирувчиларнинг дона ва модда зичлиги

Солиштирма оғирлик материалнинг ёпиқ ғовакларини ҳисобга олади, бироқ капилляр ғоваклар бундан мустасно. Бу ҳолатда тўлдирувчининг солиштирма оғирлиги 100-110 0С ҳароратда 24 соат давомида ўзгармас массагача қуритилган тўлдирувчи массасининг, материал массасига тенг бўлган сув массасига нисбатига айтилади. Солиштирма оғирлик пикнометр ёрдамида амалга оширилади, бунда сув белгиланган белгигача тўлдирилади.

Шундай қилиб, доимий массагача қуритилган намуна массаси-D, Пикнометрни сув билан биргаликдаги массаси-В, пикнометр ва ундаги сув ва намунанинг биргаликдаги массаси-A бўлса, у холда олинган намуна ҳажмига тенг сув массасининг эгаллаган ҳажмини қуйидагича ифодалаш мумкин: В - (А- D). У ҳолда солиштирма оғирлик қуйидаги формула бўйича аниқланади:

Бу тадқиқот ишларида ишлатиладиган Пикнометр металл бир литрли махсус идиш бўлиб, юқориси беркитувчи қопқоғи ва тепасида кичкина тешиғи мавжуд бўлади. Пикнометрни хар сафар сув билан тўлдирганда бир хил ҳажм олинади.
Бетон таркибини танлашда тўлдирувчининг сувшимиган ва юзаси қуруқ ҳолатда бўлиши инобатга олинади, чунки сув тўлдирувчининг барча ғовакларида мавжуд бўлади, бу сув цемент қотишида кимёвий реакцияга киришмайди, ҳамда уни тўлдирувчи қисми сифатида қаралади.
Шундай қилиб С -сувшимиган ва юзаси қуруқ ҳолатда бўлган тўлдирувчининг намунаси бўлса, у ҳолда солиштирма оғирлик қуйидаги
формула асосида ҳисобланади:

Нисбий солиштирма оғирлик катталиги ишлатилаётган тоғ жинсининг ғоваклигига ва уни ташкил этувчи минералларга бевосита боғлиқ. Кўпгина тўлдирувчилар солиштирма оғирлиги 2,6-2,7 г/см3ни ташкил этади(жадвал-3.2).

Турли гуруҳдаги тоғ жинсларининг нисбий солиштирма оғирлиги жадвал-3.2.

Тўлдирувчилар уйилма зичлиги деб, тўлдиргич массасининг у эгаллаган ҳажмга нисбатига айтилади (заррачалар орасидаги бўшлиқ хисобга олинади). Ғовак тўлдирувчининг уйилма зичлиги ўлчамли идишда аниқланади, унинг ўлчами тўлдирувчининг йириклигига боғлиқ равишда жадвал-3.3.дан қабул қилинади.