|
Asosiy sanalar, qaysiki o’quvchilar xotiralarida saqlanib turishi kerak Masalan, O’zbekiston mustaqillikka erishgan sana, «Mustaqillik Deklaratsiyasi»ning qabul qilinishi, «Mustaqil O’zbekiston Konstitutsiyasi»ning qabul qilinishi, «O’zbekistonning BMTga qabul qilinishi» va h. q
Tayanch sanalar, tarix kursining ma’lum davrini o’rganishda esda saqlab qolish uchun zarur bo’lgan sanalar. YAna bir misolda Birinchi jahon uru-shini keltirib chiqargan «sabab» va «bahona»lar xususida to’xtalib o’tish ham har ikki jahon urushini ma’lum darajalarda solishtirib o’tishga imkon beradi. Mazkur o’rinda Avstriya-Vengriya taxtining merosxo’ri shahzoda Frans Ferdinandning o’ldirilishi bilan aloqador bo’lgan faktni yoritib berish talabga muvofiq bo’lar edi.
Tayanch sanalari va ikkinchi darajali faktlar bilan aloqa o’rnatadigan sanalardir.
Fikrimizcha, Ona Vatanimiz tarixiga aloqador bo’lgan, shunday fikr-mulohazalar, turli yo’nalishda berilgan baholar borki, biz ularning bugungi talaba yoshlarimizga xalqimizning bosib o’tgan mashakkatli tarixiy yo’llari qanchalik achchiq bo’lgan bo’lmasin, ularning tarixiy faktlar asosida shundayligicha sharhlab bermog’imiz lozim. Bu borada «O’zbekiston tarixi» kursida qator mavzularni o’rganishda tarixiy faktlar asosida milliy mustaqilligimizni qo’lga kiritganligimizga qadar o’zbek xalqi chet el boskinchilari tomonidan qanchalik kamsitilib kelinganligini umumiy so’zlar bilan emas, balki aniq tarixiy faktlar asosida yoritib bermog’imiz lozim. Afsuski, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun «O’zbekiston tarixi»dan mavjud bo’lgan o’quv dasturlarida muallif-larning tarix o’qitish metodikasiga bo’lgan ilmiy-nazariy talablardan yirokliklari bois, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida O’zbekiston tarixini o’rganishga bo’lgan uzviylik, ya’ni talabalarni 7—8—9-sinflarda O’zbekiston tarixidan olgan bilimlariga integratsion yondashishni amalga oshirib, tarix ta’limini bir butun holda o’zlashtirishlariga imkon berayotir. O’qituvchilar malakasini oshirish kurslari va hatto institutlarida esa bunday kamchiliklar yanada chuqurlashib bormoqda. Natijada talabalarimizda ko’p hollarda Vatanimizda sodir bo’lgan u yoki bu tarixiy fojeaning sabab-oqibatlari aniq tarixiy faktlar asosida ko’rsatib, ilmiy asosda tushuntirib berish imkoniyatidan, to’la bilim va tasavvurni shakllantirmasdan, ko’p hollarda tarixiy mavzulardagi bosh g’oyalar, tayanch tushunchalari professor V. F. SHatalov iborasi bilan aytganda, har bir mavzudagi tayanch signallar albatta o’z o’rnida maqsadga muvofiq holda foydalanishi kerak bo’lgani holda, biz o’quvchi yoshlarga tarixiy voqealar, ularni keltirib chiqargan sabab, natijalar, ularga rahbarlik qilgan tarixiy shaxslar xususida tarixiy bilimlardan mutlaq yiroq bo’lgan umumiy so’zlar bilan «kifoyalanib» kelyapmiz.
SHu narsani yana bir karra eslatib o’tishimiz joizki, mustaqil O’zbekiston Respublikasi taraqqiyotidan kutilayotgan natijalar — bu mamlakatimizda demokratik, huquqiy, fuqarolik jamiyat qurishdek Oliy maqsaddan iboratdir. SHunday ekan, ana shu maqsadga erishmoqning asl ilmiy yo’li bugungi kunda ayrim davlat arboblari tomonidan ayyuhannos solib «demokratiya» deyilmish muqaddas tuzumni zo’ravonlik bilan bugungi Afg’oniston yoki Iroq mamlakatlarida sobiq Ittifoq hududida «Zarg’aldoq inqilob» degan xunuk nom olgan harakatlar natijasida vujudga kelgan Gruziya, Ukraina davlatlari hayotida sodir bo’lib, zo’rma-zo’raki «rivojlantirish» yo’llaridan mutlaq farq etgan holda, O’zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimovning O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 13 yilligiga bag’ishlangan tantanali marosimda «Inson, uning huquq va erkinliklari hamda manfaatlari — eng Oliy qadriyat» mavzusidagi ma’ruzasida bayon etilgan biz erishmoqchi va yaratmoqchi bo’lgan demokratiyani quyidagi belgilari aniq faktlar asosida atroflicha tushuntirilib, har bir talaba-yoshlarimizning ongu shuuriga to’la yetkazib borilmog’i kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
