3-Мавзу. Пул айланиши ва унинг таркибий тузилиши

Аккредитив бўйича ҳисоб-китобларни олиб боришда аккредитивнинг қуйидаги турларидан фойдаланиш мумкин:

• қопланадиган (депонентга ўтказилган) ёки қопланмаган (кафолатланган) аккредитивлар;
• қайтариб олинадиган ёки қайтариб олинмайдиган аккредитивлар.

қопланмаган (кафолатланган) аккредитивлар:

• Банклар ўртасида вакиллик муносабатлари ўрнатилса, қопланмаган (кафолатланган) аккредитив ижрочи банкда унга аккредитивнинг бугун суммасини ундаги банк-эмитентаинг етакчи ҳисоб варағидан ўчириш хуқуқини бериш йўли билан очилиши мумкин. Аккредитив суммаси банк-эмитентнинг алоҳида балансдан ташқари ҳисоб варақасида акс этгарилади.

қопланадиган (депонентга ўтказилган) ёки қопланмаган (кафолатланган) аккредитивлар;

• Қопланган (депонентланган) аккредитивнинг моҳияти шундаки, аккредитивнинг бу турида банк-эмитент тўловчининг ўз маблағларини ёки унга аккредитив очиш учун берилган кредит маблағларини мол етказиб берувчининг алоҳида ҳисоб варағи «Аккредитивлар»га, банк-эмитент мажбуриятларининг бутун амал қилиш муддати давомида ўтказади.

Қайтариб олинадиган аккредитив

• Қайтариб олинадиган аккредитив сотувчи билан олдиндан келишмасдан (масалан, шартнома шартлари бажарилмаса, банк эмитент аккредитив бўйича муддатдан олдин тўловни кафолатлашдан бош тортган ҳолларда) банк эмитент томонидан ўзгартирилиши ёки бекор қилиниши мумкин. Банк эмитент бу ҳақда мол етказиб берувчининг банкини, у эса мол етказиб берувчини хабардор қилади.

Қайтариб олинмайдиган аккредитив

• Қайтариб олинмайдиган аккредитив мол етказиб берувчининг розилигисиз ўзгартирилиши ёки ёпилиши мумкин эмас. Аккредитив фақат бир таъминотчи билан ҳисоб-китоб қилишга мўлжалланган бўлиши мумкин.
• Аккредитивиинг муддати ва ҳисоб-китоб қилиш тартиби томонлар ўртасида тузиладиган шартномада белгиланади.

Шартномада:

• банк эмитентнинг номи;
• аккредитив тури ва уни бажариш муддати;
• мол етказиб берувчи аккредитив бўйича маблағ олиш учун тақдим қилинадиган ҳужжатлар рўйхати ва аниқ тавсифи;
• товарларни жўнатгандан кейин ҳужжатларни тақдим қилиш муддати ва бошқа шартлар кўрсатилади;