3-мавзу. Мустақил Ўзбекистон Республикасининг ташкил топиши ва унинг тарихий аҳамияти

17 моддадан иборат “Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллиги асослари тўғрисида”ги тарихий Қонун қабул қилинди.
Ушбу қонуннинг қабул қилиниши мамлакатимиз тақдири­да туб бурилиш ясади. Зеро, ушбу қонун мамлакатимизнинг ички ва ташқи муносабатларида мустақил сиёсат юритишни белгилаб берувчи энг асосий, энг муҳим, айтиш мумкин бўлса, мустақил давлатчилик асосларини барпо этган ҳуқуқий ҳужжат ҳисобланади. Мазкур қонуннинг 2-моддасида: “Ўзбекистон Республикасининг халқи суверендир ва у республикада давлат ҳокимиятининг бирдан-бир соҳибидир. У ўз ҳокимиятини ҳам бевосита, ҳам вакиллик идоралари тизими орқали амалга оши­ради”, деб белгиланди. Унинг 5-моддасида эса, Конституция ва қонуннинг устунлиги ҳамда давлат ҳокимияти ваколатларининг тақсимланиши каби қоидалар мустаҳкамланди.
Ўзбекистон Республикаси мустақиллиги ҳақидаги бу ҳужжатлар ўзбек халқининг асрий орзуси рўёбга чиққанлигининг ҳуқуқий ифодаси бўлди. Бундай қонуннинг қабул қилиниши мустақиллик даврида қўлга киритилган ютуқларнинг натижаси ҳисобланади. Бу эса ҳуқуқий, иқтисодий ҳамда маънавий-ахлоқий муносабатлар натижаси сифатида энг муҳим аҳамиятга эга.
Шунинг учун ҳам ушбу Қонунга Ўзбекистон ССР Олий Кенгашининг 1991 йил 30 сентябрь қарори билан Конституциявий мақом берилди. Жумладан, унда шундай дейилади: “Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллиги асослари тўғрисида” 1991 йил 31 августида қабул қилинган Ўзбекистон Республикасининг Қонунига конституциявий мақом берилсин. Ўзбекистон Республикаси амалдаги Конституция моддалари “Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллиги асослари тўғрисида”ги Қонуннинг қоидаларига зид келган ҳолларда мазкур Қонунга амал қилинсин.
Конституция комиссияси тайёрланаётган “Республика Конституциясининг Давлат мустақиллиги асослари тўғрисида»ги Қонуннинг қоидаларига амал қилинсин”.
Шу тариқа қонун тарзида ҳуқуқий жиҳатдан расмийлаштирилган Ўзбекистон мустақиллиги халқимизнинг узоқ йиллар курашиб, интилиб қўлга киритган мустақиллик эрки қонун билан мустаҳкамлаб қўйилди.
Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллиги эълон қилинганидан кейинги тарихий вазият шундай эдики, энди давлат, халқ ўз тақдирини ўзи белгилайди, деб эълон қилиш етарли эмас эди. Ўзбекистоннинг Давлат мустақиллиги билан боғлиқ қонунлар тизимини яратиш зарур эди. Айни пайтда мустақиллик ғоясини ҳам фақат бир томонлама - ҳавойи ва юзаки талқин қилиб бўлмас эди. Бинобарин, эришилган мустақилликни собитқадамлик билан мустаҳкамлаш, бунинг учун изчил курашиш лозим эди.
Ўзбекистон эришган истиқлолни мустаҳкамлашда халқ томонидан унинг маъқулланишини ҳисобга олиб, мамлакатда референдум ўтказишга қарор қилинди.