3-мавзу. Мустақил Ўзбекистон Республикасининг ташкил топиши ва унинг тарихий аҳамияти

1991 йил 25 августда Ўзбекистон Президентининг махсус фармони эълон қилинди. Фармонга биноан Республика ички ишлар вазирлиги ва Давлат хавфсизлиги қўмитаси Ўзбекистон ССРнинг қонуний тасарруфига олинди. Республика худудида жойлашган СССРнинг ички ишлар вазирлигининг ички қўшинлари бевосита Ўзбекистон Президентига бўйсундирилди. Республика ички ишлари вазирлиги, давлат хавфсизлиги қўмитаси, прокуратураси ва адлия органлари, шунингдек, республика худудида жойлашган ички қўшинлар, Туркистон Харбий округи қисмлари ва қўшилмалари партиядан бутунлай холос қилинди.

• “Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллиги асослари тўғрисида”ги қонун ғоят катта аҳамиятга эга бўлганлиги учун бу муҳим хужжат ҳақида батафсил тўхташ лозим. Мазкур қонун асосида Ўзбекистоннинг хуқуқий ҳолати тубдан ўзгарди. Ўз моҳиятига кўра бу хужжат республика учун вақтинча конституция ролини ҳам ўйнайдиган бўлди. 17 моддадан иборат бу қонун суверен Ўзбекистон Республикасининг асосий белгиларини аниқлаб берди.

• 1-модда Ўзбекистон Республикаси ўз таркабидаги Қорақалпоғистон Республикаси билан бирга мустақил демократик давлат деб эълон қилинади.
• 2-модда Ўзбекистон республикасининг халқи суверен эканлиги ва у республика давлат хокимиятининг бирдан-бир соҳиби эканлиги ҳақида гаприлади.
• 3-модда Ўзбекистон Республикаси тўла давлат хокимиятига эга, ўзининг миллий давлат ва маъмурий – худудий тузулишини, ҳокимият ва бошқарув идоралари тизимини мустақил белгилаш қонунлаштирилди.

Олий Кенгашнинг VIII сессиясида 1991 йил 29 декабр, якшанба куни Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловини ўтказиш тўғрисидаги қарор қабул қилинди. Референдумда овоз бериш бюллетенига масала қуйидаги таърифда киритилди: “Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгаши томонидан эълок қилинган Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллигини маъқуллайсизми?”. Шунингдек, “Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида” Қонун қабул қилинди.

1991 йил 29 декабр куни умумхалқ референдуми бўлиб ўтди. Референдумда 9.898707 киши ёки сайлов рўйхатига киритилганларнинг 94.1% қатнашди. Овоз беришда қатнашганларнинг 98.2% Ўзбекистон Республикаси мустақиллигини маъқуллаймиз, деб овоз берди.