3-mavzu. Korxonaning operatsion faoliyatini tahlili operatsion faoliyat tahlilining maqsadi, vazifalari va axborot manbalari

Yk=(S/P)*Yk+U

Bunda:
Yk-kritik hajm darajasidagi mahsulot hajmi;
U-jami o‘zgaruvchan xarajatlar;
S-mahsulot birligida o‘zgaruvchan xarajat;
P-mahsulot birligini bahosi.
SHuningdek, Kritik hajm darajasida mahsulot ishlab chiqarishni quyidagi ifodalar orqali aniqlash ham mumkin.
Qk=U/(P-S)
Qk= O‘x+Dx+o yoki
Qk= M* S +Dx+o
Belgilar izohi:
Qk-kritik hajm darajasidagi mahsulotni miqdoriy birligi;
O‘x-o‘zgaruvchan xarajat;
Dx-doimiy xarajat;
o-nol miqdordagi foyda;
M-mahsulot birligi;
R-mahsulot birligiga o‘zgaruvchan xarajat.
C+S+o=O‘zgaruvchan xarajatlar+O‘zgarmas xarajatlar+ foyda. Bunda foyda miqdori nolga teng deb olinadi. YA’ni; ishlab chiqarish va savdo aylanmasidan olingan daromad to‘liq, barcha xarajatlarni qoplagan holda foydaga ega bo‘linmaydi.
15-jadval

t/r	Ko‘rsatkichlar	Ishlab chiqarish hajmi, 500 dona
		jami	Mahsulot birligiga
1	Sotishdan sof tushum	375000	750
2	O‘zgaruvchan xarajatlar	250000	500
3	Marjinal foyda	125000	250
4	Doimiy xarajatlar	80000
5	Sotishdan yalpi foyda	45000

Zararsizlik nuqtasi, hajmini aniqlash uchun quyidagi bog‘lanishdan foydalaniladi:
750x=500x+80000+0;
250x = 80000;
x = 320
Bunda: x — zararsizlik hajmi;
750 * x = 750 * 320 = 240 000 mln so‘m
Zararsizlik nuqtasi (Q β) = Doimiy xarajatlar (TFC) / Marjinal foyda normasi (TSM β)
Marjinal foyda usulida kritik hajm darajasini aniqlash:
375 000 mln so‘m — 250 000 mln so‘m = 125 000 mln so‘m
Marjinal foyda koeffitsienti:
125 000 mln so‘m / 375 000 mln so‘m = 0,33.
Kritik hajm darajasining qiymat ifodasini aniqlash:
80 000 mln so‘m / 0,33 = 240 000 mln so‘m
Kritik hajm darajasining miqdor ifodasi:
240 000 mln so‘m / 750 ming so‘m = 320 sht.
Omilli tahlil. Kritik hajm darajasidagi mahsulot hajmiga ta’sir etuvchi birliklar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:
- mahsulot birligi bahosini o‘zgarishi;
- bir birlikka o‘zgaruvchan xarajatlarni o‘zgarishi:
- doimiy xarajatlarni o‘zgarishi.