3-Mavzu: Korxonalarda buxgalteriya hisobini tashkil etish. Pul mablag’larini hisobga olish

Ишбай ҳақ тўлаш шакли
Билвосита ишбай шакли ишбай нархлари бўйича белгиланиб, хизмат кўрсатаётган участкадаги ўртача иш меъёрининг бажарилиш фоизига кўпайтирилиши мумкин.
Аккорд шакли бутун иш ҳажми учун иш ҳақи миқдорини белгилайди ҳамда аккорд топшириқларни бажариш муддатларини қисқартирганлик учун мукофотлашни ўз ичига олади. Ишбай аккорд шакли асосан мавсумий ишларни ҳамда айрим буюртмаларни бажаришда қўлланилади.
Ишбай ҳақ тўлаш шакли
Оддий вақтбай шаклида ходимлар ишлаган вақтига қараб белгиланган маош асосида ҳақ олишади.
Вақтбай-мукофот шаклида тариф ставкалари бўйича иш ҳақидан ташқари муайян миқдор ва сифат кўрсаткичларига эришганлик учун қўшимча равишда мукофот тўланади.
Вақтбай ҳақ тўлаш шакли
Тариф тизими – меъёрлар йиғиндиси, улар ёрдамида меҳнат шароитлари ва қийинчиликларига, табиий-иқлими шароитларида ишлашга, меҳнат мароми ва тавсифига қараб иш ҳақини табақалаштириш.
Тариф тизими
Тариф ставкалари ва сеткалари
Тариф коэффициентлари
Ишчиларнинг тариф-малака малумотномалари, хизматчилар лавозим малака маълумотномалари
Устама ва турли қўшимча тўловлар
Тариф ставкаси – иш вақти бирлиги учун иш ҳақининг пул шаклида ифодаланган ҳажми
Тариф сеткаси – меҳнатга ҳақ тўлашни табақалаштиришда қўлланиладиган разрядлар ва уларга мувофиқ коэффициентларни ўз ичига олади.
Тариф коэффициенти – тариф разрядларига мувофиқ белгиланган, тариф ставкасига кўпайтириш йўли билан иш ҳақини ҳисоблашда фойдаланиладиган коэффициентлар.
Тариф-малака (ёки лавозим) маълумотномаси – разряд белгилаш мезони бўлиб, ходим малакасига қўйиладиган талаблар кўрсатилган асосий иш турларининг тўлиқ тавсифномаларини ўз ичига олади.
Устамалар ва қўшимча тўловлар – тариф ставкаси миқдорида ҳисобга олинмаган турли омилларни инобатга олиб, ходимнинг иш ҳақини индивидуаллаштириш учун белгиланган фоиз ёки маълум сумма кўринишидаги тўлов.