3-мавзу: Иқтисодиётда бозор механизмларини жорий этиш узоқ муддатли барқарор ўсишнинг пойдевори (4 соат) режа

1.
 
“Ҳунарманд” 
уюшмасига 
аъзо қилиш (Аъзолик бадали 
Бандлик 
жамғармасида 
тўланади); 
2.
 
18 ой муддатга БҲМнинг 250 
бараварида кредит 

---

Халқаро 
экспертлар 
билан 
чуқур 
таҳлил 
асосидаги 
ҳисоб-
китоблар 
якунига 
етказилмоқда. Келгуси 
йил 1 мартдан бошлаб 
аҳолининг 
минимал 
истеъмол харажатлари 
миқдори эълон 
қилинади. 
Минимал 
истеъмол харажатлари 
юзасидан 
қўшни 
давлатлардаги ҳолатга 
эътибор 
қаратмоқчимиз. 
Масалан, Қозоғистонда яшаш минимуми жорий этилган бўлиб, 31 982 тенге 
(783 000 сўм)ни ташкил қилади
3
.
Республикада камбағалликни қисқартиришда «мотивация, кўникма ва 
молиявий кўмак» тамойили асосида янги механизм жорий этилиши 
белгиланди. Камбағалликдан чиқиб кетиш учун энг муҳим омил – бу 
инсоннинг интилиши, ўз кучига таянган ҳолда, аниқ мақсад сари ҳаракати 
ҳисобланади. 
3.3.-расм. Камбағалликдан чиқариш бўйича “мотивация, кўникма ва 
молиявий кўмак” тамойили 
3
https://informburo.kz/novosti/vsemirnyy-bank-issledoval-uroven-bednosti-v-kazahstane-tri-regiona-okazalis-v-
zone-riska.html; https://www.adb.org/sites/default/files/linked-documents/cps-kaz-2012-2016-pa-ru.pdf
 
1 миллион 
сўмгача субсидия 
7 миллион 
сўм 
субсидиялар
Давлат бюджетидан 
100 млрд. сўм 
Молиявий 
кўмак
Кўникма
Мотивация
Бир ҳақиқатни аниқ тушуниб олишимиз 
керак – камбағаллик масаласи кредит, 
ижтимоий нафақа ёки уй бериш билан ўз-
ўзидан ҳал бўлиб қолмайди. Бунинг учун 
таълим, соғлиқни сақлаш, касб-ҳунарга 
ўқитиш, ичимлик сув, энергия ва йўл 
инфратузилмаси билан боғлиқ комплекс 
муаммоларни ҳал этиб бориш керак. 
Шавкат МИРЗИЁЕВ

---

3.3.-расмда келтирилгандек, 2021 йилда маҳаллаларда аҳолини касб-
ҳунарга ўқитиш бўйича мингдан зиёд марказлар ташкил этилади. Бунда касб-
ҳунарга ўқитилган ҳар бир шахс учун ўқув марказларига 1 миллион сўмгача 
субсидия 
берилиб, 
бунинг 
учун 
бюджетдан 
100 миллиард 
сўм 
ажратилади. Касб-ҳунарга ўқитиш марказларида ўқув курсларини тамомлаб, 
ўз бизнесини бошламоқчи бўлган фуқароларга асбоб-ускуна харид қилиш 
учун 7 миллион сўмгача субсидиялар берилади. 
Ҳудудларнинг имконияти ва ривожланиш йўналишидан келиб чиқиб, 
деҳқончилик билан шуғулланадиган оилаларга 10 сотихдан 1 гектаргача ер 
майдонлари ажратилади. 
Шу ўринда эътиборли жиҳати, бугунги кундаги ривожланган 
давлатлардан бири саналмиш, мамлакатнинг стратегик ҳамкор давлатларидан 
бири бўлган Жанубий Корея қашшоқ мамлакат сифатида эътироф 
этилганидан сўнг, мамлакатни ривожлантириш истиқболларига қаратилган 
ҳаракатлар бошланган. Бу, асосан, чуқур таркибий ўзгартиришларни амалга 
ошириш, бозор механизмларини жорий этиш, аграр соҳани, хусусан, ерга 
эгалик қилиш тизимини ислоҳ қилиш, ташқи очиқлик сиёсатини олиб бориш 
натижасидаги барқарор иқтисодий ўсиш билан боғлиқ. 1950 йил март ойидан 
кучга кирган “Қишлоқ хўжалигидаги ерларни ислоҳ қилиш тўғрисида”ги 
қонунда ерларнинг тўғридан-тўғри аҳоли ихтиёрига ўтказилишига, 
деҳқонларга ерга эгалик қилиш ҳамда камбағалликка қарши курашишда 
имконият яратилди. Шунингдек, мамлакатнинг ривожланиши учун 
ташланган биринчи қадам – бу қишлоқ жойлардаги аҳолида мавжуд бўлган 
қарзларни бекор қилиш ва иқтисодий ночор, меҳнатга лаёқатли аҳоли учун 
субсидиялар ажратиш бўлди. Ушбу босқичда қишлоқ жойларидаги 
институционал ислоҳотлар орқали, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини 
етиштиришни ошириш ва қишлоқ жойларида иқтисодий ўсишни таъминлаш 
энг муҳим вазифа сифатида белгиланган. Ушбу ўзгаришлар натижасида, 
1950-1960 йиллар оралиғида қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етиштириш 
йилига ўртача 5 фоизни, уй хўжаликларига тўғри келадиган реал 
даромадларнинг йиллик ўсиши 8,5 фоизни ташкил қилган
4
.
Халқаро илмий марказлар коронавирус пандемияси тугаши, унинг 
иқтисодиётга етказган салбий оқибатларини бартараф этиш учун 2-3 йил 
зарур бўлишини қайд этмоқдалар. Шундан келиб чиқиб, пандемия 
шароитида аҳолини камбағалликка тушиб қолишига йўл қўймаслик муҳим 
ҳисобланади. Шу боис, вақтинча ишсизлик нафақаси 3 баробар оширилади ва 
бунда 6 та ҳужжат талаб этиладиган эски бюрократик тартиб бекор 
қилиниши назарда тутилмоқда.
Камбағалликни қисқартириш борасида ҳудудлардаги ҳақиқий ҳолатга 
баҳо бериш, амалга оширилаётган ишлар ижросини назорат қилиш Олий 
Мажлис палаталари ва маҳаллий Кенгашларнинг диққат марказида бўлиши 
вазифа қилиб белгиланди (3.4.-расм). 
4
https://www.legco.gov.hk/yr04-05/english/sec/library/0405in34e.pdf 

---

Бунда маҳаллий давлат ҳокимияти органлари, маҳаллий Кенгашлар 
ҳудудларда ижтимоий соҳалар – таълим, соғлиқни сақлаш тизимига алоҳида 
эътибор қаратиш зарур. Шу билан биргаликда, “маҳаллабай” асосида ишсиз 
аҳоли қатламини, айниқса ёшларни касб-ҳунарга ўқитиш ишларини ташкил 
этиш мақсадга мувофиқ бўлади.