3-mavzu: ishlab chiqarish nazariyaSI, xarajatlari va foyda. Asosiy tushunchalar

Mehnat qurollari – insonning tabiatga, mehnat predmetlariga ta'sir qilishda vosita bo‘lib xizmat qiladigan narsalar: mashinalar, stanoklar, traktorlar, pluglar, qurulmalar, uskunalar va boshqalar.
Mehnat predmetlari – bevosita mehnat ta'sir qiladigan, ya'ni mahsulot tayyorlanadigan narsalar (yer – suv, xom ashyo, materiallar va boshqalar).
Kapital – ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishda ishlatilib, o‘z egalariga daromad keltiradigan ishlab chiqarish vositalari, tovarlar va pul mablag‘laridir.
Tadbirkorlik qobiliyati – insonda bo‘lgan tashabbuskorlik, tashkilotchilik, novatorlik, iqtisodiy xavfdan, javobgarlikdan cho‘chimaslik hislatlarining birligi.
Xarajatlar – tovarlarni ishlab chiqarish va muomalasi jarayonida turli resurslar sarfi bilan bog‘liq chiqimlarning pul shaklidagi ifodasi.
Ichki xarajatlar – korxonaning o‘ziga tegishli bo‘lgan resurslardan qilingan xarajatlar.
Tashqi xarajatlar – tashqaridan jalb qilingan resurslarga to‘lovlarni amalga oshirishga ketgan xarajatlar.
Doimiy xarajatlar – ishlab chiqarish hajmiga ta'sir etmaydigan, u o‘zgarganda ham miqdorini o‘zgartirmaydigan xarajatlar.
O‘zgaruvchi xarajatlar – ishlab chiqarish hajmining o‘zgarishi ta'sir etadigan xarajatlar.
O‘rtacha xarajatlar – mahsulot birligiga to‘g‘ri keladigan xarajatlar.
Qo‘shimcha xarajatlar – mahsulotning navbatdagi qo‘shimcha birligini ishlab chiqarishga qilinidigan xarajatlar.
Umumiy xarajatlar – ma'lum muddatli oraliqda ma'lum miqdorda mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan doimiy va o‘zgaruvchan xarajatlarning yig‘indisi.
Foyda – tovar va xizmatlarni sotishdan olingan daromadning bu tovarlarni ishlab chiqarish va sotish xarajatlaridan ortiq qismi.
Sof foyda – yalpi pul tushumidan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi.
Foyda massasi – bu foydaning mutloq miqdoridir.

2-мисол.