3-mavzu. Iqtisodiy tizimlar va mulkchilik munosabatlari

Ijtimoiy-iqtisodiy formatsiva


I

Ishlab chiqarish usuli


i


Ishlab chiqaruvchi kuchlar


!

Ishlab chiqarish
munosabatlari


Ishchi kuchi


lshlab chiqarish vositalari

• 
  mulkchilik
  
• 
  ishlab chiqarish
  
• 
  taqsimot
  
• 
  ayirboshlash
  
• 
  iste'mol munosabatlari va boshqalar
  

l

Ustqurma

i

siyosiy,
huquqiy,
mafkuraviy,
milliy, oilaviy
va boshqa
ijtimoiy
munosabatlar

Insoniyat jamiyati tarixida bir-biri bilan izchil almashib kelgan qator ishlab chiqarish usullari va shunga muvofiq ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyalar ajralib turadi. Ishlab chiqarish usullari almashuvi- ning klassik namunasi Yevropada namoyon bo‘lgan deb hisoblanadi. Yevropa hududida bir-biri bilan almashib, ibtidoiy jamoa, quldor- lik, feodal va kapitalistik munosabatlar izchil tarkib topdi. Boshqa qit’alarga qaraganda bu yerda kapitalizmgacha bo‘lgan davrda mana shu munosabatlaming hammasi aniqroq qayd etilgan. Osiyo, Afrika, Avstraliyada Yevropa mustamlakachiligining ta’siri seziladi. Adabi- yotlarda Osiyocha ishlab chiqarish usuli deb atalmish usul haqida ham qayd qilinadi. Bu usulning shakllanishida mamlakatlaming katta turkumiga xos bo‘lgan ishlab chiqaruvchi kuchlar va ishlab chiqarish munosabatlarining sug‘orish tizimlarini markazlashtirilgan tarzda tar- tibga solib turish va davlatning ana shu sharoitlarda alohida roli bilan bog‘liq sifat xususiyatlari aks etadi.

1.