3-Mavzu. Iqtisodiy siyosat asoslari va tarkibi. (2-qism) Reja: Iqtisodiy liberalizm, iqtisodiy rivojlanishda davlatning roli, muammolari va uning mazmuni

3. Iqtisodiy rivojlanishni boshqarish davlatning roli haqida zamonaviy nazariya.
Iqtisodiyotning asosiy maqsadi jamiyanning maksimal farovonlikka erishishi.
Asosiy maqsadlarga quyidagilar kiradi:
- jamiyatning erkin rivojlanishi;
- huquqiy tartib;
- mamlakatning tashqi va ichki xavfsizligi.
Amaliy yo'naltirilgan maqsadlar quyidagilarga erishishni o'z ichiga oladi:
- iqtisodiy o'sish;
- to'liq bandlik;
- narxlarning barqaror darajasi va milliy valyutaning barqarorligi;
- tashqi iqtisodiy muvozanat.
Davlat faoliyatining asosiy fundamental sohasi ijtimoiy va iqtisodiy tartib o'rnatishdir.
Bunday tartib birinchi navbatda davlat funktsiyalari ijrosi orqali shakllanadi, yani tartibga solish, taqsimlash, qayta taqsimlash va barqarorlashtirish.
O’zbekiston mustaqil bo’lgach, ma’muriy buyruqbozlik tizimidan bozor iqtisodiyotiga o’tishda davlatning iqtisodiyotdagi roli va funktsiyalari katta o'zgarishlarni talab qiladi.
Birinchidan, o’tish davrida davlat iqtisodiyot va jamiyatni liberallashtirishga majbur, ya’ni oidingi funktsiyalarni bozorga va jamiyatga o'tkazadi;
Ikkinchidan, xususiylashtirish (mulkni xususiy agentlarga berish) ham iqtisodiyot va jamiyatni boshqarishning real jarayonlariga ta'sirni cheklashni o'z ichiga oladi;
Uchinchidan, yangi demokratik va bozor institutlarini faol qurish kerak. Bu jarayonlarning ba'zilari vaqt talab etadi va shuning uchun ko'p mamlakatlarda ular hali tugallanmagan.
Nihoyat, davlat fuqarolarga bozor sharoitiga moslashishda yordam berishi kerak.
Shu bilan birga, ushbu yordamning shakli:
a) moslashish uchun bozor imtiyozlari harakatlarini sekinlashtirmaslik va buzmaslik kerak;
b) makroiqtisodiy, birinchi navbatda byudjet cheklovlari real hisobga olinishi kerak.
Davlatning iqtisodiy siyosati - bu ma'lum maqsadlarga erishish uchun iqtisodiy jarayonlarga ta'sir ko'rsatish bo'yicha hukumatning turli tadbirlari orqali o'zining iqtisodiy funktsiyalarini amalga oshirish jarayoni.