3-Mavzu: Gimnastikaning turlari. Reja: Sog‘lomlashtiruvchi turi

Ertalabki jismoniy mashqlar:

1. Sog‘likni mustahkamlaydi va organizmni chiniqtiradi.

2. Insonning Uyqudan keyingi mehnatga layokatini tezda oshiradi.

3. Nerv-muskul apparatini mustahkamlaydi.

4. Nafas olish va qon almashinuvi, uyqu va ishtahani yaxshilaydi. Moddalar almashinuvini oshiradi. 5. Doimiy jismoniy mashq hisoblanadi va muskul apparatlarini shugullantiradi, nafas olish va organizmning boshqa sistemalarini shugullantiradi, harakatdagi faoliyat davomida tezlikni, chidamlikni, kuchni oshiradi. 6.Irodani tarbiyalaydi.

Izoh buyicha: Ertalabki jismoniy mashg‘ulotlar ish ko’nining boshlanishidan oldin utkazdirilgani uchun keyingi mehnatga yarokliligini yomonlashmasligi uchun jadalligi xaddan tashkari bo‘lmasligi lozim. O’ndan keyin tetiklik bo’ladi, charchok emas. Mashqlarning darajasiga qarab insonnning fo’nktsional imkoniyatlari sezilarli darajada mukammallashtiriladi, mashq ko‘rgan, shugullanib yurgan shaxslarda, xattoki sho’nday mashqlar: yugurish, changida yurish, velosipedda o’nish, otda yurish va so‘zish keyingi buto’n ko’n davomidagi mehnatga yarokliligini oshiradi. Umumiy ta’sirlar. Ertalabki gigienik badantarbiya insonning sogligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, tetiklik, hayotga ishonch, o‘z ko’niga ishonish, mehnat qilishga ishtiyok uykotadi, irodani tarbiyalaydi.

Agar insonlar sistematik (doimiy) ravishda badantarbiya mashqlarini bajarib yursa Uyqudan uygotibgina qolmay, balki o’ning barcha organlari va sistemalari faoliyatini oshiradi va insonlarning umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarligini oshiradi. Mashqlar shartlar talab kilmaydi. U kam vaqtni oladi, yashash joyidan, yil faslidan va ob-havoning sharoitlariga qarab kolgan emas, maxsus usko’nalar talab kilmaydi, uyda, maktabda, lagerda va ko’nning har- xil vaqtida o’tkazilishi mumkin. (Uyqudan so‘ng, ish davomida, Uyqudan oldin).

O’tkazishning (amalga oshirishning) tashqi shart-sharoitlari. Ertalabki mashqni havosi almashinadigan xonada olib borish kerak. Ko’nning ilik, paytlarida mashqlarni ochik havoda o’tkazish lozim. Mashg‘ulotlar uchun kiyim-boshlar yengil va harakatlarga hal al bermaydigan bulishi lozim. Amalga oshirish uslubi. Yurakning urishi. Mashqlarni bajarish paytida nafas olishni tutib turmaslik lozim. Chuko‘r va bir zaylda nafas olish kerak. buro’ndan nafas olib, ogizdan chiqarish kerak. Kuchli yurak urishini va nafas olishni keltirib chikaruvchi mashqlardan so‘ng (sakragandan so‘ng, utirib turish, joyida turgan holda yugurish) xonada (yoki xovlida) 30-90 soniya davomida yurib turish lozim. Mashqlar charchoq keltirib chiqarmasligi lozim. Shuning uchun asta-sekin sodda mashqlardan biroz murakkab mashqlarga ugish lozim va shu bilan bir katorda asta- sekinlik bilan organizmga kuchlanishni ko’paytirish lozim. Kuchlanishlar mashqlarning kiyinlashuvi hisobiga, kaytarilishlar soni hisobiga, harakatlarning tezlik darajasini oshishi va ayrim mashqlar orasidagn to’xtalishlarni kamaytirish hisobiga oshiriladi.

Mashqlarning tarkibi. Xilma-xil badantarbiyaviy mashqlar: sakrash, yugurishdagi yengil atletikaviy mashqlar, so‘zish, eshkak eshish, nayza otish, ogirliklar kugarish. O’ziga xos xususiyatlarning hisobi. Shugullanuvchilarning jinsi, yoshini, sogligi holatini hisobga olish lozim. Ayollar. Agar oylik yoki xomiladorlik yaxshi ketayotgan bulsa gigienik mashqlari to’xtatilmaydi. Faqat og’irlikni birmo’ncha chegaralash lozim va bel qismga ogirlik, bosim va ogrik beradigan mashqlar, yugurish, sakrash va boshqa mashqlar, mashqlar majmuidan olib tashlanadi. Xomiladorlar vrach boshqaruvi ostida mashqlarni bajarishi lozim. Davomiyligi 10-20 daqiqa. Gigienik badantarbiya mashqlarini o‘tkazdirishni tashkil qilish. Gigienik badantarbiya mashqlarining 2 ta shakli mavjud: