3-мавзу. Дивиденд сиёсати назарияси ва моделлари Режа

Дивиденд тўловларининг қолдиқ сиёсати дивидендларни тўлаш жамғармаси фойда ҳисобидан мажбурий ва ихтиёрий захира жамғармалари ташкил етилгандан сўнг, компаниянинг инвестиция лойиҳаларини тўлиқ амалга оширишни таъминлайдиган ўз молиявий ресурсларини шакллантириш зарурати қондирилганлигини кўрсатади.
Агар мавжуд инвестиция лойиҳалари бўйича ички рентабеллик даражаси капиталнинг ўртача қийматидан ошиб кетган бўлса, даромаднинг асосий қисми бундай лойиҳаларни амалга оширишга йўналтирилган бўлиши керак, чунки у капиталнинг юқори ўсиш суръатларини таъминлайди.
Инвестиция эҳтиёжлари ҳажми ва фойда даражасига бўлган эҳтиёж йиллар кесимда бир-биридан фарқ қилиши мумкин, бу ҳолат эса дивидендлар тўлашнинг қолдиқ тамойилига риоя қилшнинг ўзгарувчанлигига олиб келади.
Чунки бир йил ичида компания фойдани дивидендлар муҳим эмаслиги, реинвестиция қилишга йўналтиришга қарор қилиши мумкин, кейинги йил эса дивидендлар тўлаш учун қарор қилиши мумкин. Ўзгарувчан дивидендлар сиёсати компания учун барқарор дивиденд сиёсатига қараганда камроқ талаб қилинади, чунки дивиденд тўловининг ўзгариши нотўғри сигналларни тақдим этишга, бинобарин инвесторларнинг ишончини йўқотишга олиб келиши мумкин.
Дивиденд тўловларининг барқарор миқдори сиёсати узоқ вақт давомида ўзгармаган миқдорда тўловларни амалга оширишни назарда тутади, бу эса акциядорларнинг турли ҳолатлардан қатъи назар, жорий даромад миқдори ўзгармаслигига ишонч ҳисси яратади, фонд бозоридаги акциялар котировкасининг барқарорлигини белгилайди.
Шу билан бирга, ушбу сиёсатнинг амалга оширилиши паст даромад (фойда) даврларида компаниянинг инвестицион фаолиятининг пасайишига олиб келиши мумкин.
Ушбу салбий оқибатларнинг олдини олиш учун барқарор дивиденд тўловлари миқдори нисбатан паст даражада белгиланади, бу эса ушбу турдаги дивиденд сиёсатини консерватив тоифага киритади, бу эса ўз капиталининг ўсишининг етарли эмаслиги сабабли молиявий барқарорликни камайтириш хавфини камайтиради.
"Қўшимча (экстра) дивидендлар" сиёсати (маълум бир даврда дивиденднинг барқарор миқдори сиёсати). Бу сиёсат дивиденд тўловларининг барқарор миқдори сиёсатини янада такомиллашгани бўлиб ҳисобланади ва компания мунтазам собит дивидендлар тўлайди, деб таклиф қилади.
Бироқ, вақти–вақти билан (одатда муваффақиятли фаолиятга эришилган тақдирда) акциядорларга қўшимча дивидендлар тўланади, бу тўловлар эса кейинги даврда берилиши керак бўлган тўловни англатмайди.
Бундан ташқари, мукофотнинг психологик таъсиридан фойдаланиш тавсия этилади – бу жуда тез-тез тўланмаслиги керак, чунки бу ҳолда экстра дивиденд кутилган бўлади ва мазкур сиёсати маъносиз бўлади.
Бундай дивиденд сиёсати даромад олиш ҳолатининг нотекис бўлган компанияларда қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади.