3-Mavzu: Chilangarlik tiskilari haqida ma’lumot. Egovlarni turlari, tuzilishi, ishlatilishi. Tekis yuzalarni egovlash, egovlash usullari

A. Kronsirkul bilan tekshirib egovlash

1. 
   Lineyka tayyorlanadigan zagotovkaning yog‘i 1 ni bo‘ylama shtrix hosil qilib egovlash (59-rasm, a).
   
2. 
   Yoq 2 ni (ensiz yoqni) lineyka shaklida egovlash (har ikki ensiz yoq o‘zaro parallel bo‘lishi kerak).
   
3. 
   Zagotovkani tiskidan chiqarib olish va yoq 1 hamda yoq 2 ning parallelligini kronsirkul bilan tekshirish;
   

a) zagotovkani chap qo‘lga, kronsir kulni esa o‘ng qo‘lga olish;
b) kronsirkulni shunchalik kerish kerakki, u zagotovkada ozgina ishqalanib surilsin va bunda unga bosishning hojati qolmasin;
v) kronsirkulni sharnirdan bosh va ko‘rsatkich barmoqlar bilan ushlab turib, uni zagotovkaga yo‘naltirish (59- rasm, b);
g) zagotovkani gorizontal ushlash, kronsirkulni yuqoridan pastga qaratib siljitish, u to‘xtab qolgan joyda zagotovka qalin (enli) bo‘ladi, u juda yengil o‘tgan joyda zagotovka yupqa (ensiz) bo‘ladi; agar kronsirkul hamma to‘rtta burchak bo‘yicha bir oz ishqalanib o‘tsa, tomonlar parallel bo‘ladi.
B. Shtangensirkul bilan tekshirib egavlash

1. 
   Baza yuzani unda bo‘ylama shtrixlar hosil qilib egovlash.
   
2. 
   Tekislilikni lineyka Bilan tekshirish.
   
3. 
   Tekisliklar orasidagi berilgan o‘lchamni saqlagan holda ikkinchi yuzani (baza yuzaga parallel yuzani) egovlash.
   
4. 
   Tomonlarning parallelligini shtangensirkul bilan tekshirish:
   

a) zagotovkani tiskidan chiqarib olish;
b) tekislik yaxshi egovlanib, oldin liiyeyka bilan tekshirilgandan keyingina uni shtangensirkul bilan tekshirish kerak;
v) zagotovkani chap qo‘lga, shtangensirkulni o‘ng qo‘lga olish (59- rasm, v) va o‘ng qo‘lning bosh barmog‘i bilan qo‘zg‘aluvchan jag‘ni u zagotovkaga jips tekkunga qadar surish;
g) shtangensirkul jag‘larining qiyshayib ketishiga yo‘l qo‘ymasdan va o‘lchashda normal ishlatishga erishib, detalning ikki-uch joyini o‘lchash (59-rasm, g);
d) shtangensirkulning ko‘rsatishlarini o‘qishda uni ko‘z ro‘parasida to‘g‘ri tutish kerak; millimetrlarning butun sonlarini shtanganing shkalasidan chapdan o‘ngga qaratib, noniusning nolinchi shtrixi bilan sanash; kasr sonlar (millimetrning o‘nlik ulushlari soni) sanoq boshi ko‘rsatishi (0,1) ni noniusning shtanga shtrixi bilan ustma-ust tushadigan (nol shtrix hisobga olinmaydi) shtrix nomerini tartib nomeriga ko‘paytirish yo‘li bilan aniqlanadi (59-rasm, d).
6-mashq. Burchak hofsil qilib joylashgan yuzalarni egovlash