3-Mavzu: Bozor iqtisodiyotining davriy rivojlanishi. Ishsizlik. Reja

Qisqacha xulosalar

Iqtisodiy davrlar asosan to’rtta bosqichini o’z ichiga oladi va ularni iqtisodiy tebranishlar deb yuritish maqsadga muvofiq. Iqtisodiy tebranishlarning sabablari xilma - xil bo’lsada, ularning barchasi yalpi xarajatlar hajmining o’zgarishi orqali YAIM dinamikasiga ta’sir ko’rsatadi.

Ishsizlik darajasi deb ishsizlar soninning ishchi kuchi soniga nisbatiga aytiladi. Ishchi kuchi ham boshqa tovar mahsulotlari kabi bozorda sotiladi va sotib olinadi. To’la ish bilan bandlik 100% ish bilan ta’minlanganlik darajasini anglatmaydi.

Kelib chiqish sabablariga ko’ra friksion, tarkibiy va davriy ishsizlik turlari mavjud.

Ishsizlikning tabiiy darajasi friksion va tarkibiy ishsizlik darajalari yig’indisiga teng bo’lib, mamlakatdagi oxirgi o’n yilda mavjud bo’lgan haqiqiy ishsizlik darajasi va keyingi o’n yil uchun prognoz qilib hisoblangan ishsizlik darajalarining o’rtacha miqdori sifatida belgilanadi.

Ishsizlar sonining oshishi, ya’ni ishsizlikning haqiqiy darajasi uning tabiiy darajasidan yuqori bo’lishi potensial hajmdagi YAIM bilan haqiqiy hajmdagi YAIM o’rtasida uzilishga olib keladi. Ouken qonuni bunday bog’liqlikning miqdoriy darajasini ifodalaydi.

AQSH ipotekali kreditlash tizimida ro’y bergan minqiroz asta sekin butun moliya tizimini qamrab oldi va pirovardida iqtisodiy inqirozga ham aylandi. Natijada iqtisodiyotda pasayish va ishsizlik darajasining o’sishi kuzatildi.