3. matlabning asosiy ob'ektlari

3.7. Ikki nuqta (:) operatorining qo'llanilishi 
Ayrim hollarda tartibga solingan sonlar ketma-ketliklarini formatlash talab 
qilinadi. Bunday ketma-ketliklar vektorlarni yoki grafiklarni qurish vaqtida 
abstsissalarning qiymatlarini hosil qilish uchun zarur bo'ladi. Sonlar ketma-
ketliklarini formatlash uchun MATLAB tizimida : 
(ikki 
nuqta)
operatori ishlatiladi:
Boshlang'ich_ qiymat : Qadam : So'nggi_ qiymat 
Bunday konstruktsiya boshlang'ich qiymat bilan boshlanuvchi, berilgan 
qadam bilan davom etuvchi va so'nggi qiymat bilan tugallanuvchi sonlarning ortib 
boruvchi ketma-ketligini hosil qiladi. Agar qadam berilmagan bo'lsa, uning qiymati 
1 deb qabul qilinadi. Agar boshlang'ich qiymat so'nggi qiymatdan kichik qilib 
olingan bo'lsa xatolik to'g'risida xabar beriladi. Quyida ikki nuqta (:) operatorining 
qo'llanilishi bo'yicha misollar berilgan: 
» 
1:5 
ans 
= 
12345
» i=0:2:10
i = 0 2 4 6 8 10
» j=10:-2:2
j =10 8 6 4 2
» V=0:pi/2:2*pi;
» V
V 
= 
0 1.5708 3.1416 4.7124 6.2832
» X= l:-.2:0
X= 
1.0000 0.8000 0.6000 0.4000 0.2000 0
» 
5:2 
ans= 
Empty matrix:1-by-0 
MATLAB matritsaviy tizimlarga mansub bo'lganligi sababli, 
operatorlardan aniq foydalanilmasa kutilmagan chalkashliklarga olib kelishi 
mumkin.

---

Quyidagi 
misolni 
ko'raylik: 
» 
x=0:5 
x= 
0 1 2 3 4 5
» cos(x)
ans 
= 
1.0000 0.5403 -0.4161 -0.9900 -0.6536 0.2837
» sin(x)/x
ans = -0.0862 
Bu yerda kosinuslarning massivini hisoblash to'g'ri bajarildi. Lekin, 
sin(x)/x 
funktsiyaning massivini hisoblash birinchi qarashda kutilmagan effektni 
berdi, ya'ni olti elementli massivni hisoblash o'rniga yagona qiymat hisoblandi.
Bunday «paradoksning» sababi quyidagicha: bu yerda / operator ikkita 
matritsa, vektor yoki ko'p o'lchamli massivning nisbatini hisoblaydi
. 
Agar ularning 
o'lchami bir xil bo'lsa natija bitta son bo'ladi. Haqiqatan ham sin(x)
/x 
qiymatlarining 
vektorini olish uchun ./ massivlarni elementlararo bo'lish operatoridan foydalanish 
kerak.
» 
sin(x)./x 
Warning: 
Divide 
by 
zero. 
ans 
= 
NaN 
0.8415 
0.4546 
0.0470 
-0.1892-0.1918 
hisoblash bu yerda ham muammosiz yakunlanmadi, ya'ni x=0 da 
sin(x)/x 
bartaraf 
qilinishi mumkin bo'lgan
 
0/0=1
 
ko'rinishidagi noaniqlikka ega. Lekin, har qanday 
sonli tizimga o'xshab, MATLAB ham 0 ga bo'lishni xato deb hisoblaydi. 
Kutilayotgan sonli qiymat o'rniga NaN simvolli konstantani chiqaradi.
Qiymatlar to'plamini olish uchun funktsiyaning argumenti sifatida ham ikki 
nuqta(:) operatoridan foydalanish mumkin. Masalan, quyida keltirilgan misolda 
argumentining qiymati 0.5 va tartibi 0 dan 5 gacha bo'lgan Bessel funktsiyalari 
hisoblangan: 
» bessel(0:l:5,l/2) 
ans 
= 
0.9385 
0.2423 
0.0306 
0.0026 
0.0002 
0.0000 
Keyingi misolda qadami 1 ga va argumentining qiymatlari 0 dan 5 gacha 
bo'lgan nolinchi tartibli Bessel funktsiyasining oltita qiymati hisoblangan: 
» bessel(0.0:1:5)
ans= 
1.0000 0.7652 0.2239 -0.2601 -0.3971 -0.1776 
SHunday qilib «:» operator sonlarning muntazam (tartibli) ketma – 
ketligini olish uchun qulay vosita bo'lib hisoblanadi. U grafiklarni qurish vositalari 
bilan ishlashda keng qo'llaniladi.