3-Ma’ruza. Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim. Reja. Pedagogik munosabatlarni insonparvarlashtirish va demokratlashtirish

Individual yondashuvning yangi talqini quyidagilardan iborat:
- o’rtacha o’zlashtiruvchi talabaga yo’naltirishdan voz kechish;
- shaxsning yaxshi xislatlarini izlash;
- shaxs rivojlanishining indivudual dasturlarini tuzish va unga tuzatishlar kiritish.
Shaxsiy yondashishda quyidagilar zarur bo’ladi:
- har bir talaba qiyofasida noyob shaxsni ko’rish, uni hurmat qilish, tushunish, qabul qilish, unga ishonish;
- shaxsga, yutuqni ma’qullovchi, qo’llab-quvvatlovchi, xayrixoh vaziyatlar yaratish (o’qish xursandchilikni olib kelishi kerak);
- bevosita majburlashga yo’l qo’ymaslik, qoloqlikka va b.q. kamchiliklariga urg’u bermaslik, talabaning nafsoniyatiga tegmaslik;
- pedagogik jarayonda, talabalarni o’z qobiliyatlarini ro’yobga chiqarishga imkoniyat berish va ko’maklashish.
-------------------------------------------------------------------
Qobiliyat nima?
Qobiliyat – shaxsning muayyan faoliyat yuzasidan layoqati va uning ishini muvaffaqiyatli bajarishdagi subyektiv shart-sharoitni ifodalovchi individual psixik xususiyatlaridir.
Istedod nima?
Iste’dod va qobiliyat bir xil tushuncha emas. Ular o’rtasida farq katta. Masalan, kimdir arab imlosida yoza oladi, yana kimdir qo’shiq ayta oladi — mana bu qobiliyat. Qobiliyat bu muayyan bir voqyeani, amalni, harakatni muvaffaqiyatli, tez, mukammal bajara olish imkoniyatlari majmuasi. O’ta rivojlangan bir necha qobiliyatlar majmuasi esa — Iste’dod. Ko’pchilik iste’dod so’zini «iqtidor» so’zi bilan bir xil ma’noga ega deb o’ylaydi. Yo’q. Iqtidor aslida iqti — «yer», «dor» — egasiga qaratib aytiladigan so’z. Ho­zir­da esa bu so’z bilimi bor, beshga o’qiydigan o’quvchiga nisbatan qo’llanilayapti. Iste’dod deganda esa, qobiliyatli insonlar tushuniladi. (O‘zMU «Pedagogika, psixologiya va psixofiziologiya» ilmiy tekshirish laboratoriyasi mudiri, psixologiya fanlari doktori, professor Botir Qodirov)
Paradoks nima?
paradoks – umum tomonidan qabul qilingan fikrlarga, ilmiy qoidalarga mos kelmaydigan, shuningdek, sog’lom aqlga zid fikr.