3 Ma’ruza. Neft konlarida quduq mahsulotini yig‘ish tizimlari. Maruza rejasi

2) Gazni yig’ish, tayyorlash va uzatish tizimi.
Ko’kdumaloq konini ishlash loyihasiga ko’ra gaz kondensat uyumi-
ni
ishlatish 
uchun saykling-
jarayon, ya’ni kondensatga boy bo’lgan "moyli" gazni qatlamdan olib, undan 
kondensatni to’liq ajratib, gazni quritib uni yana qaytadan qatlamga haydash u
suli ko’zda tutilgan. Shunga ko’ra, konda gaz yig’ish, tayyorlash va uzatish t
izimini qurishda ana shu maqsadlarni amalga oshirishni ta’minlaydigan qilib
qurildi. 
Gaz kondensat aralashmasi quduqlardan chiqib gaz yig’ish punktlariga keladi va
u
yerdan 
umumiy 
yig’uvchi 
quvurlar 
orqali gazni kompleks tayyorlash qurilmasining (GKTQ) birinchi element gaz 
kirish punktiga (GKP) yetib keladi. Ko’kdumaloq konida GKTQ to’rtta bir hi
l quvvatga ega bo’lgan gaz tayyorlash shaxobchasidan iborat. Shuning uchun 
GKP ga yetib kelgan gaz aralashmasi ana shu to’rtta gaz tayyorlash shaxobch
asiga bir maromda
tarqatib
beriladi. 
Gaz
tayyorlash
shaxobchasi 
bilan yaqindan tanishib chiqamiz. 
Gaz tayyorlash shaxobchasidan gaz uch bosqichda kondensatdan tozalanadi, so’
ngra gaz tarkibida kondensatni ajratib olishni tezlashtirish va samaradorli qilish
uchun kiritilgan dietilenglikondan (DEG) tozalanadi, qiritiladi va kompressor st
ansiyasiga KS yuboriladi.
Ajratib olingan kondensat ham DEG dan va kondensat bilan ajralib chiqqan su

---

11 
vdan tozalanadi, so’ngra tayyor mahsulot omboriga jo’natiladi. GKP dan chiqq
an
gaz dastlabki 
C-1 gazajratgichga 12-13 MPa bosim 
va 2-
64
0
C harorat ostida yo’naltiriladi. Bu yerda gaz aralashmasini suyuqliklardan
dastlabki ajralishi ta’minlanadi va ajralib chiqqan suyuqlik (kolndensat+suv) R-
201
taqsimlagichga 
yo’naltiriladi. 
Gaz aralashmasi C-
1 gazajratgichdan gazni haroratini pasaytirish uchun havo bilan sovutish apparati
ga (HSA) 
yo’naltiriladi , 
HSA va 
gaz
harorati 
50-
52
0
C 
gacha
pasaytirgichga
yo’naltiriladi. Bu 
gaz- 
ajratgichda 
ajratilgan suyuqliklar 
R-201 
taksim-
lagichga 
jo’natiladi, 
qolgan gaz
aralashmasi esa T-
101 issiqlik almashtirgichga kelib tushadi. Bu issiqlik almashtirgichda keyingi b
osqich gaz ajratgichlaridan va ikkinchi issiklik almashtirgichidan chiqqan haror
ati past bo’lgan gaz C-101 gazajratgichdan kelayotgan gazga nisbatan qarama-
qarshi yo’naltiriladi. 
Shundan so’ng, 
huddi shu jarayon C-102 gazajratgichi va T-
102 issiqlik almashtirgichida yana bir marta qaytariladi. Shundan keyin qolgan
gaz 
aralashmasi
oqimi 
9-
10
0
C haroratda shtutserga keladi, bu yerda bosimi pasaytirilib uchinchi bosqi
ch gazajratgichiga S-103 yuboriladi.
Uchinchi
bosqich gaz ajratgich-
dan ajralib chiqqan tozalangan gaz 
yana T-102 va T-
101 issiklik almashtirgichlariga va undan keyin esa KS ga jo’natiladi. 
Uchinchi bosqich gazajratgichidan ajralib chiqqan suyuqliklar kondensat, suv 
va DEG dan iborat bo’lib, bularni bir-biridan ajratib olish R-101, R-
103 taqsimlagichlari, T-103 uchinchi issiklik almashtirgichi, V-303, V-201, V-
202,
V-
203 shamollatgichlarida bajariladi. Bu jarayonlarda ajralib chiqadigan texnologi
k gazlar yuqori bosimli va past bosimli mash’alalarda yoqib yuboriladi. Ajrat
ib olingan
DEG E-301 idishiga yig’iladi va maxsus N-
312 nasosi 
(23) orqali yana gaz tozalash ja-
rayoniga qaytariladi. Tayyor kondensat omborga jo’natilsa, ajratib olingan qatla

---

12 
m
suvlar
oqava
suvlar
holatida
kanalizatsiya tizimiga jo’natiladi.
 
Nazorat savollari:
1.Neftni yig‘ish va tayyorlash texnologiyasi nechta jarayonni o‘z ichiga oladi?
 
2. Tazyiqli Baronyan-Vezirov yig‘ish tizimi. 
3. Grozniy neft institutining yig‘ish tizimi. 
4. Yig‘ishning tazyiqli Giprovostok tizimi.