3-ma’ruza Mavzu: Oliy o‘quv yurtlari strukturasi. O’quv jaray’ni turlari. Ta’lim jarayoni rejalari Reja

o‘zlashtirilishi uchun quydagi turdagi mashg‘ulotlar o‘tiladi.  

           Maruza mashg‘ulotlarida nazariy malumotlar beriladi. O‘qiladigan fanlar bir 

yoki bir necha semestr davomida o‘tiladi. Fanlarning tegishli mavzulari bir yoki bir 

necha  maruza  mashg‘ulotlarida  o‘tiladi.  Har  bir  maruza  mashg‘ulotlari  uchun 

mavzuning malum bir qismi ajratib olinadi va unga tegishli sarlavha yoziladi. Har 

bir  maruza  mashg‘uloti  uchun  reja  tuziladi  va  ushbu  reja  bo‘yicha  dars  o‘tiladi. 

Maruza mashg‘ulotlarda tegishli mavzuning ahamiyati talabalarga aytiladi va uning 

mazmun  –  mohiyati  tushuntirib  beriladi.  Talabalar  tomonidan  berilgan  savollarga 

to‘liq javob berib tushuntiriladi. 

           Amaliy mashg‘ulotlar talabalarning maruzalarda olingan nazariy bilimlarini 

mustahkamlash  va  amaliyot  faoliyatlarida  qo‘yilgan  masalalarni  mustaqil  echa 

olishlariga imkon yaratish uchun o‘tiladi. Amaliy mashg‘ulotlarda fanning malum 

bir  mavzulariga  tegishli  bo‘lgan  misollar  ishlanadi,  masalalar  echiladi  yoki 

mashinalar, maxanizmlar, qurilmalar, uskunalarning tuzimlar majmualar va ularning 

tashkil  etuvchilarining  vazifalari,  tuzulishi,  ishlash  prinsipi,  sxemalari  bilan 

tanishiladi.  SHu  bilan  birga  bu  vositalardagi  nosozliklar,  ularning  kelib  chiqish 

sabablari va ularni tamirlash turlari va usullari o‘rganiladi. 

           Labaratoriya  mashg‘ulotlari  ham  talabalarning  olgan  nazariy  bilimlarini 

mustahkamlash  uchun  o‘tkaziladi.  Labaratoriya  ishlarini  bajarish  uchun  tegishli 

stendlar  tayyorlanadi.  Ushbu  stendlar  vositasida  mashina,  mexanizm,  qurilma, 

uskunalar,tizimlar, 

majmualar 

tashkil 

etuvchilarning 

xususiyatlari, 

ko‘rsatkichlarining  o‘zgarishlari  tahlil  qilib  o‘rganiladi,  o‘lchashlar  o‘tkaziladi, 

natijalar  olinadi  va  bu  natijalar  umumlashtiriladi  va  xulosa  chiqriladi.  Bu 

bajariladigan ishlar amaliyot faoliyatlarida mustaqil ravishda mantaj, sozlash, ilmiy 

– tadqiqot ishlarini olib borish imkoniyatini yaratadi. 

             Seminar  mashg‘ulotlari  ham  talabalarning  olgan  nazariy  bilimlarini 

mustahkamlash  uchun  o‘tkaziladi.  Seminar  mashg‘ulotlarida  o‘tilayotgan  fanning 

mavzulari  bo‘yicha  muhokamalar,  tahlillar,  va  savol  javoblar  bo‘ladi.  Bular 

mavzularni  va  fanni  to‘liq  o‘zlashtirishga  asos  bo‘ladi,  amaliy  faoliyatlarida 

yangiliklarni  tadbiq  qilishda  tushuntirish  ishlarini  olib  borish,  maruzalar  qilish, 

muhokamalar va tahlil qilishni tashkillashtirish imkoniyatini yaratadi. Kurs ishlari 

---

va  loyihalarini  bajarishda  ham  talabalar  olgan  nazariy  bilimlarini  va  amaliy 

mashg‘ulotda olgan bilimlarini mustahkamlaydilar. Kurs ishi va loyihasida berilgan 

topshiriq bo‘yicha fanning bir necha mavzulari bo‘yicha bir – biriga bog‘liq bo‘lgan 

va buning natijasida tugallangan echim yoki natija olish uchun xisoblash ishlari olib 

boriladi. Bu xisoblashlarga tushuntirishlar yoziladi. Olingan natijalar va echimlarga 

asosan mashina, mexanizm, qurilma, uskunalar, tuzilmalar, majmualar yoki ularning 

tashkil  etuvchilarining  vazifasini,  ishlash  prinsipini,  tuzulishini  tushuntiruvchi 

chizmalar  chiziladi.  Bu  bajariladigan  ishlar  bituruv  malakaviy  ishini  tayyorlash 

uchun  asos bo‘ladi. YAna  amaliyot  faoliyatida  loyihalash,  konstruktorlik,  sozlash 

ishlarini olib borish imkoniyatini yaratadi. 

             Mustaqil  ishda  ham  talabalar  olgan  nazariy  va  amaliy  bilimlarini 

mustahkamlaydilar., kengaytiradilar yangi malumotlarga ega bo‘ladilar.  

             Mustaqil  ishlash  uchun  tegishli  fanning  nazariy  qismidan,  amaliy  va 

labaratoriya mashg‘ulotlaridan malum bir maruzalari bo‘yicha topshiriqlar beriladi. 

Foydalanadigan  manbalar  va  adabiyotlar  keltiriladi.  SHular  asosida  talabalar 

tayyorgarlik  ko‘radilar,  referatlar  va  maruzalar  tayyorlaydilar.  Bu  ishlar  amaliy 

faoliyatlarida  mustaqil  tahlillar  qilish,  izlanishlar  va  tadqiqot  ishlariga  imkoniyat 

yaratadi.                            

            O‘quv  tanishuv  amalyotida, 1 –  kursdan  keyin,  talabalar  “Mutaxassislikka 

kirish” va “Umumiy geologiya” fanlarini o‘qib olgan bilimlarini mustahkamlaydilar. 

Ular  geologiya  bo‘yicha  eshlchash,  xisoblash  ishlarini  bajaradilar  va  tog‘  jinslari 

namunalari  bilan  tanishadilar.  SHu  bilan  birga  “Konchilik  elektr  mexanikasi” 

labarvtoriya  xonalari  va  modellar  xonalaridagi  kon  mashina  –  mexanizmlarning 

vazifalari turlari, elektr uskunalarining turlari va vazifalari bilan tanishadilar.   

            O‘quv  amaliyotida  2  –  kursdan  keyin  talabalar  “Konchilik  ishi  asoslari” 

fanini o‘qib, olgan bilimlarinimustahkamlaydilar. O‘quv amaliyotida ular konchilik 

korhonalarining  mexanika  va  energetika  bo‘limlariga  dublyor  sifatida  qabul 

qilinadilar. 

          Talabalar  ochiq  yoki  er  osti  kon  korxonalarining  vazifasi,  tuzulishi,  qazib 

olinadigan  foydali  qazilma  va  ularning  atrofidagi  tog‘  jinslarining  turlari, 

xususiyatlari, ko‘rsatkichlari, o‘lchamlari bilan tanishadilar.  

         Konchilik korhonalaridagi ishlab chiqarish jarayonining turlari, ketma – ketligi 

va  bunda  qo‘llaniladigan  mashina  va  mexanizmlar  bilan  tanishadilaryu  konchilik 

korhonasinigelektr  taminoti  tizimi  va  ko‘riladigan  xavfsizlik  tadbirlari  to‘g‘risida 

malumotga ega bo‘ladilar. 

         Malakaviy  amaliyatda  3-  kursdan  keyin  talabalar  umumkasbiy  va  ixtisoslik 

fanlarini  o‘qib  olgan  bilimlarin  mustahkamlaydilar.  Mexanika  va  energetika 

bo‘limoariga  tegishli  lavozimga  qabul  qilinadilar.  Konchilik  korhonalarining 

vazifasini,  tuzilmasini  o‘rganadilar.  Foydali  qazilmalarning  va  atrof    tog‘ 

---

jinslarining geologik hamda kon texnologik sharoitlarini o‘rganadilar. Bajariladigan 

texnologik  jarayonlarda  qo‘llaniladigan  mashina,  mexanizmlarning  vazifalari, 

turlari ishlarini o‘rganadilar. Mashina va mexanizmlarning elektr jixozlari vazifalari, 

turlari va ishlashlarini o‘rganadilar.  Konchilik  korzonalarini tashqi va ichki elektr 

taminoti tizimi va ularga qo‘llaniladigan elektr qurilmalar, elektr tarmoqsizlik chora 

–  tadbirlarini,  konchilik  korxonasining  mexanika  va  iqtisodiy  ko‘rsatkichlarini 

o‘rganadilar.  

         Bituruv oldi amaliyotida, 4 – kursdan keyin, talabalar konchilik korxonsining 

texnikaviy  –  iqtisodiy  tavsifini  to‘liq  o‘rganadilar,  jumladan  konchilik 

korxonasining joylashganligini, vazifasini tuzilmasini, foydali qazilma va atrof tog‘ 

jinslarining geologik va kon texnik sharoitlarin, konni ochish va foydali qazilmani 

qazib  olish  usullarini,  foydali  qazilma  va  tog‘  jinslarini  tashish  usullarini  hamda 

bularga qo‘llaniladigan mashina mexanizmlarning turdari, texnik ko‘rsatkichlarini, 

elektr  uskunalarini,  turg‘un  mashinalarining  turlari,  texnik  ko‘rsatkichlari,  elektr 

uskunalarini,  yordamchi  mexanizmlarning  turlari,  texnik  ko‘rsatkichlari,  elektr 

uskunalari,  konchtltk  korxonasining  tashqi  va  ichki  elektr  taminoti  tizimlarining 

tuzulishini,  elementlarini  va  o‘larning  ko‘rsatkichlarini,  elektr  sxemalarini,  ishlab 

chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish vositalarini ularning vazifalarini, turlarini, 

texnik ko‘rsatkichlari va sxemalarini, konchilik korxonasining texnikaviy iqtisodiy 

ko‘rsatkichlarini  konchmlmk  korxonalaridagi  xayot  faoliyati  xavsizligini  chora 

tadbirlarini.   

          SHu  bilan birga  talabalar o‘zlarining  bituruv  malakaviy  ishlari  mavzulariga 

tegishli  qo‘shimcha  malumotlarni,  ko‘rsatkichlarni,  chizmalarni,  sxemalarni 

yig‘adilar. 

          Ilmiy  tadqiqot  –  malakaviy  amaliyotni  2  –  kursdan  keyin  magistrantlar 

konchilik  korxonalarida,  ilmiy  –  tadqiqot,  loyixalash,  akademik  institutlarda  va 

konchilik soxasidagi OTM da o‘tkaziladilar. Amaliyot o‘tishdan maqsad pedagogik 

faoliyat  bo‘yicha  ko‘nikmalar  xosil  qilish  va  magistrlaik  dissertatsiyasi  mavzusi 

bo‘yicha malumotlar yig‘ish bo‘ladi hamda magistrlik dissertatsiyasining dastlabki 

(xomaki) varianti tayyorlanadi.