3-Laboratoriya mashg’uloti Mavzu: Matematika darslarida ilmiy izlanish metodlaridan foydalanish. Maqsad

Ushbu tajribani o’quvchilar tez bajaradilar. Natija quyidagicha yoziladi:

a) S1 = 9 kv. bir b) S2 = 9 kv. bir v) S3 = 9 kv. bir P1 = 16 bir P2 = 20 bir P3 = 16 bir

2-topshiriq. Figuralarning yuza va perimetrlarini toping.

Ushbu misol yechimi quyidagicha yoziladi:

a) S1 = 25 kv. bir b) S2 = 9 kv. bir

P1 = 20 bir P2 = 20 bir

Tajriba va kuzatish natijasida, bir hil yuzaga ega bo’lib, perimetrlari turli bo’lgan va aksincha, bir hil perimetrga ega bo’lib yuzalari turli bo’lgan ko’pburchaklar bor ekanligi ma’lum bo’ldi.

2. Ta’rif: O’rganilayotgan matematik ob’ektdagi narsalarning o’xshash va farqli tomonlarini aniqlovchi metod taqqoslash metodi deyiladi.

Taqqoslash jarayonida, taqqoslash prinsiplariga rioya qilish lozim, ya’ni:

1) taqqoslash ma’noga ega bo’lishi kerak;

2) taqqoslash jarayonida, aniq kasbiy hususiyatlarga asosan taqqoslash olib borilayotgani belgilab olinishi kerak. Masalan ko’pburchaklarni yuzalariga ko’ra, perimetriga ko’ra solishtirish mumkin;

3) Taqqoslash to’liq bo’lishi kerak.

3. Matematika o’qitishda analiz va sintez metodini ro’li juda muhimdir. Analiz va sintez metodi masala yechish jarayonida, teoremalarni isbotlash jarayonida ham qo’llaniladi.

Yasashga doir geometrik masalalarni yechishda ham, matnli masalalarni yechishda ham analiz va sintez metodlaridan foydalanish mumkin.

4. O’qitish jarayonidagi ilmiy izlanish metodlaridan yana biri bu abstraksiyalashdir. Abstraksiyalash – o’rganilayotgan ob’yektdagi narsalarning muxim belgilarini, sifat yoki hususiyatlarini fikran ajratib olib ana shu belgi, sifat yoki hususiyatlarni mustaqil fikr ob’ektiga aylantirishdan iborat tafakkur operatsiyasidir.

Misol. 3*5=15 misoli orqali abstraksiyalash metodini tushunishga harakat qilamiz.

Bu yerda 3 soni qalamlarning sonini, 5 soni har bir qalamning qiymatini ifodalayotgan bo’lishi mumkin, u holda 15 soni 3 ta qalamning umumiy qiymatini ifodalaydi. Ammo biz misolni yechayotganda ushbu sonlar nimani ifodalashini unutib, ko’paytirish amalini bajaramiz, bunda abstraksiyalash metodidan foydalandik.

5. O’rgatilayotgan ob’yektdagi narsalarning hossalarini bir tomonlama hususiy holda fikrlash konkretlashtirish deyiladi.

Misol formulani konkret hollar uchun quyidagicha qo’llash mumkin:

6. Jins tushunchalaridan tur tushunchalariga o’tish tushunchani klassifikatsiyalash deyiladi.

7. Tur tushunchalaridan jins tushunchalariga o’tish tushunchani umumlashtirish deyiladi.