3-laboratoriya ishi. Vodorod atomınınh spektridagi Bal'mer seriyasınıng ҳәм chiziqlari uchun to'lqin uzunliklarini aniqlash

3-laboratoriya ishi.
Vodorod atomınınh spektridagi Bal'mer seriyasınıng ҳәм chiziqlari uchun to'lqin uzunliklarini aniqlash
Eksperimentting ob'ektlari :
Yuqori ajırata oluvchilik qobiliyatlikke ega reshetkaning yordamida vodorod atomlarınıng spektrining chiziqlarini nazorat qilish.
Vodorod atomınıng spektrindagi Bal'mer seriyasınıng va chiziqlari uchun to'lqin uzunliklarini o'lchash.
Ridberg doimiysi bo'lgan R_∞ chamasining ma'nosini aniqlash.

Asosiy tamoyillar

Ko'zga ko'rinadigan oblastta vodorod atominıng davosissiyalıq spektri va Chiziqlariga ega. Bu chiziqlar o'g'il'trafiolet diapazonga qadar sozılatuǵın toliq satrga tegishli bo'ladi. 1885-yili Bal'mer ushbu satrning chiziqlari uchun quyidagidey emlikperikalıq formulani oldi :

(1)

Бул формуладағы Chamasin Ridberg doimiysi deb dadaydi.
Keyinroq (1913-yili ) bu formula Bor atominıng modeli asosida qiyofasindirildi.
Eksperimentte davosissiyalıq spektr suvlar bug'lari bilan toltırılgan Bal'mer lampasining yordamida cho'g'dırıladı. Elektr razryadining ta'sirinida suvlar molekulalari cho'g'gan vodorod atominga va gidroksillik guruhga ajıraladı. va Chiziqlarining uzunligi yuqori ajırata oluvchilik qobiliyatlikke ega difrakciyalıq reshetkaning yordamida aniqlanadi. Birinchi tartibli difrakciyada to'lqin uzunligi bilan difrakciyalıq burchak orasida

(2)

Turidagi qatnash o'rin oladi. Bu formulada d qirg'oqlari difrakciyalıq reshetkaning doimiysi belgilangan.
O’lchangan mohiyatlar (1)-formulaning yordamida aniqlangan to’lqin uzunliklari bilan qiyoslanadi.

1-rasm. Bor bo'yicha vodorod atominıng sxema turidagi modeli.

Kerakli bo'lgan asboblarding ro'yxati :
Bal'mer lampasi.
Bal'mer lampasi uchun to'qtıni manbai.
Rouland reshetkasining kopiyası.
ҳәм Bo'lgan linzalar.
Tahrirlovchilawshı tirqish.
Yarimta móldir ekran.
Optik skam'ya.
V shakliga ega shtativ.
6 nafar Leybold mul'ti girasi.
Po'lattan soǵılgan 2 metrlik o'lchagich chizg'ich.

Tuzilishi

Ogoxlantirish :
Spektrallıq chiziqlarni xolos toliq qorong'ilatılgan laboratoriyada gina nazorat qilish mumkin.
Eksperimentalli tuzilishi 2- va 3-rasmlarda yoritilgan.

2-rasm. Vodorod atominıng Bal'mer seriyasın o'rganish uchun moljallangan eksperimentallıq dala-dashtilis (sonlar optik skam'yadagi mul'ti qisqichlarding chap tomontagi ovloq joylarining mavqelarini ongǵartadı). b) f=50 mm bo'lgan tasvirlashchi linza; c) tahrirlovchilawshı tirqish ; d) f=100 mm bo'lgan tasvirlashchi linza; e) difrakciyalıq reshetka (reshetka); f) ekran.	3-rasm. Rouland reshetkasi bilan yarimta móldir ekranning rasmi.

• 
  Eksperimentti bajarish
  
• 
   Rouland reshetkasining kopiyasın nurning yo'liga qo'ying.
  
• 
   Eksperiment o'tkazilarlik laboratoriyani toliq qorong'ilatıngiz va yarimta móldir ekranni kuzating.
  
• 
   Ayrim spektrallıq chiziqlar ekranda aniq ko'ringancha korrekciyalawshı tirqishtı kichiraytiring.
  
• 
   Hojati bo'lsa Bal'mer lampasidan tushib turishgan xalal bermoqlikchi yorug'liktı yo'qlar etingiz (oldin yorug'lik o'tkarmaydigan karton menen yopish yo'li bilan ).Экрандағы ноллик тәртиптеги ҳәм спектраллық сызықлар ушын биринши тәртиптеги дифракциялық максимумлардың турған орынларын белгилеп алыңыз.
  

-Ekrandagi nollik yo'sindagi va birinchi yo'sindagi difrakciyalıq maksimumlar orasidagi ko'tarma to'siqqlıqlardı o'lshengiz.
-Rouland reshetkasi bilan yarimta móldir ekran orasidagi ko'tarma to'siqqlıqtı o'lshengiz.

O'lchashlarga misollar

Ko'tarma to'siqqlıqlar:
1-mul'tiqısqısh - 2-mul'tiqısqısh a_1=275 mm.
tutganing o'rtasi - ushlap turuvchining cheti a_2=5 mm.
Rouland reshetkasi d_1=275 mm.
yarimta móldir ekran d_2=3 mm.

Chiziqlar orasidagi ko'tarma to'siqqlıqlar:

1-ro'yhat.

Har xil rangdagi difrakciyalıq chiziqlar uchun nollik va birinchi difrakciyalıq maksimumlar orasidagi ko'tarma to'siqlar

rang	b, mm
	Оng tarafdagi	Chap tarafdagi
Qizil	121	123
Biryuza	89	87
Кok	78	76