3. Ишлаб чиқаришни ташкил этишнинг асосий шакллари. Ишлаб чиқариш кучларини жойлаштиришнинг асосий омиллари

3.Ишлаб чиқаришни ташкил этишнинг асосий шакллари.
Ишлаб чиқаришни ташкил этишнинг асосий шакллари мужассамлашув, ихтисослашув, кооператсиява комбинатсия айни пайтда ижтимоий ва ҳудудий жиҳатларга эга.⁴
Мужассамлашувишлаб чиқаришнинг тўпланиши географик жиҳатдан, аввало, моддий соҳалар – саноат, қишлоқ хўжалиги, транспортда яққол намойн бўлади. Фан объектини айнан шу тармоқларнинг ҳудудий ташкил этилиши, жойлашиш хусусиятлари белгилаб беради. Ижтимоий объектларнинг ҳудудий ташкил этилиши эса халқ хўжалигининг барча тармоқларида турлича бўлади.
Ихтисослашув меҳнат тақсимоти ва иқтисодий раёнларнинг таркиб топиши билан чамбарчас боғлиқдир.Унинг уч босқичи – корхона, шаҳар ва туман миқёсидаги ихтисослашуви, шунингдек, уч тури – қисм (детал); технологик ёки айрим маҳсулот ва предмет (товар маҳсулоти ишлаб чиқариш) ихтисослашуви мавжуд.
Кооператсия маҳсулот яратиш турли корхоналарнинг ҳамкорлиги бўлиб, бунда уларнинг тармоқ ҳолда жойлашуви кузатилади. Бунда қатнашувчи корхоналар сони вужудга келаётган маҳсулотнинг мураккаблигига боғлиқ бўлади.
Комбинатсия кооператсияга ўхшаб корхоналар бирлашмасидан иборат. Бунда тарқоқ ҳолда жойлашган бирлик эмас, балки уларнинг ҳудудий умумийлиги тушунилади. Кооператсияда маҳсулот бир хил бўлса, комбинатсияда, аксинча, хом ашё бир хил бўлиб, ундан олинган маҳсулот турлича бўлади. Комбинатлашув маълум турдаги хом ашёни чуқур технологик қайта ишлаган ҳолда маҳсулотлар ишлаб чиқаришни англатади.

4.Ишлаб чиқариш кучларини жойлаштиришнинг асосий омиллари.
Ишлаб чиқариш кучларини жойлаштириш ва ҳудудий ривожлантириш қонуниятлари, шакллари ва омилларига қуйидагилар киради:
Ишлаб чиқаришни ҳудудий оқилона ташкил этиш қонунияти - бу қонуниятга асосан, илмий техник тараққиётнинг (ИТТ) янги ютуқларини ҳисобга олган ҳолда, ишлаб чиқариш корхоналарини иложи борича хом-ашё манбаларига яқин жойда жойлаштириш мақсадга мувофиқ бўлади.