3 I. Боб. Волейбол тарихи, техника ва тактикаси

Халқ ҳаракатли ўйинларининг таснифланиши ва ҳаракат 
сифатларининг ривожланиш даражасига таъсири 
 
№ 
Жисмоний сифатлар 
Халқ ҳаракатли ўйинлари 
1. 
Тезкорлик 
“Рўмолчани олмоқ”, “Отиб қочар”, 
“Ҳужум”, “Ким тезроқ”, “Тўпни ким олдин 
олади”, “Икки совуқ”, “Ким биринчи”, 
“Арғамчи 
билан 
югуриш”, 
“Тез 
югурувчилар”, “Мак-мак”, “Сичқон ва 
мушук” 
2. 
Чаққонлик 
“Копток ўйини”, “Қармоқча”, “Ким узоққа 
сакрайди”, “Отиб қочар”, “Ҳужум”, “Тўпни 
ким олдин олади”, “Тун ва кун”, “Дўнгдан – 
дўнгга сакраш”, “Арғамчи билан югуриш”, 
“Тутқич бермайдиган арқон” “Мак-Мак”, 
“Сичқон ва мушук” 
3. 
Эгилувчанлик 
“Тўсиқ тагидан ўтиш”, “Картошкани экиш”, 
“Тутқич бермайдиган арқон” 
4. 
Куч 
“Арқон тортиш”, “Ким узоққа сакрайди”, 
“Бўрон”, “Арғамчи билан югуриш” 
5. 
Чидамлилик 
“Тош ўйини”, “Мак-Мак”, “Тўсиқ тагидан 
ўтиш”, “Отиб қочар” 
Шуни таъкидлаш лозимки, кўпгина халқ ҳаракатли ўйинлар халқнинг 
миллий-анъанавий ўзига хос хусусиятлари тақозо этадиган амалий тавсифга эга 
бўлади. (Железняк Ю.Д. 19) 
Миллий халқ ўйинларига асосланган жисмоний маданият эстетик 
тарбияни амалга оширишга ижобий таъсир кўрсатади. Халқ ўйинларини 
бажариш жараёнида эстетик завқни идрок қилиш ва ўзига сингдиришни, 
гўзаллик, нафосат, маънодорлик, қадди-қомат, либослар бежиримлиги, ўз 
атрофидаги барча нарсаларни тушуниш, тўғри қадрлашни ривожлантириш, 
эстетикага ва ўз хулқ-атворига гард юқтирмасликка бўлган моилликни, 
қилаётган иши, айтаётган гапи ва барча ҳатти-ҳаракатида қўрслик, дағалликка 
асло йўл қўйилмасликни ривожлантириш лозим бўлади.
Хулоса қилиб айтганда, ёш волейболчиларни махсус машқлар ва халқ 
миллий ўйинлар ёрдамида оширишнинг роли ва ўрни ниҳоятда катта эканлиги 
кўринади:

---

18 
1.
Соғлиқни 
мустаҳкамлаш, 
ўқувчиларни 
тўғри 
жисмоний 
ривожлантиришга ва чиниқтиришга ёрдам бериш. 
2.
Ўқувчиларга волейболга спорт турига оид махсус билимлар бериш, 
уларга гигиеник билим ва кўникмаларни сингдириш. 
3.
Ўқувчиларда 
ҳаракат 
малакаларини 
ва 
кўникмаларини 
шакллантириш ва такомиллаштириш, янги ҳаракат турларига ва ҳаракат 
фаолиятига ўргатиш. 
4.
Ёшга мувофиқ равишда асосий ҳаракат сифатларини (куч, 
тезкорлик, эпчиллик, чидамлилик ва бошқалар) ривожлантириш. 
5.
Ботирлик, қаттьийлик, низомлилик, жамоага бирлашиш, дўстлик 
ҳиссини маданий ҳулқ кўникмаларини, меҳнатга муносабатини тарбиялаш. 
6.
Ўқувчиларда волейбол спорт туриб бўйича мунтазам машғулотларга 
барқарор қизиқиш ва кўникмаларини тарбиялаш. 
7.
Ўқувчиларга ташкилотчилик малакаларини сингдириш, жамоатчи 
жисмоний маданият фаолини тайёрлаш. 
Ўқувчилар жисмоний тарбиясининг вазифалари доимо, жумладан, 
миллий халқ ўйинларини ўрганиш ва ўргатиш жараёнида ҳам уйғун ҳолда ҳал 
этилади. Бу вазифалар бутун жисмоний маданият тизимининг болаларга таъсир 
этиши туфайлигина муваффақиятли бажарилиши мумкин. бунинг учун 
мактабнинг бутун педагогика жамоаси биргаликда аҳил харакат қилиши, 
мактабда машғулотларни ташкил этишнинг турли шакл ва усулларидан, 
айниқса, миллий халқ ўйинларида, барча воситалари яхлитлиги (комплекси) дан 
фойдаланиш талаб этилади.